Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BadanianadhistoriąpowszechnąśredniowiecznąinowożytnąwPolsce...
49
dotyczyłotostosunkówpolsko-rosyjskich,aniedziejównwewnętrznych”Rosji.
Polskiepracepoświęconeowymdziejomnwewnętrznym”możnapoliczyćnapal-
cachjednejręki.Przed1918r.byłatotematykamocnozaniedbana.Jeszczegorzej
byłozbadaniaminaddziejaminwewnętrznymi”Niemiec,którymiPolacyzajmo-
walisięnawetmniej,niżdziejamiRosji.Uwagęnaszejhistoriograiprzykuwa-
łyjedyniestosunkipolsko-niemieckie83.Wartoprzysposobnościzauważyć,że
przed1918r.niezwyklerzadkopojawiałysięwWarszawie,KrakowieczyLwowie
tłumaczeniaprachistorykówobcych,dotyczącedziejówRosjiiNiemiec.Najwi-
doczniejhistorianaszychzaborcówniebudziławPolscewiększegozaintereso-
wania.Możnanawetsądzić,iżdlawieluczytelnikówksiążekhistorycznychbyła
wręczodpychająca.
Poranawnioski.Polskidorobekwzakresiebadańnadhistoriąpowszechną
średniowiecznąinowożytnąbyłprzed1918r.dośćskromny;wiemytozresztąod
dawna.Badanianaszezdająsięjednakwskazywać,żesytuacjawtejdziedzinie
niebyłaażtakbeznadziejna,jakbytowynikałozkrytycznychopiniiwspółcze-
snych.Zarównogdychodzionczystąhistoriępowszechną,jakibadaniansty-
kowe”iporównawczemogliśmyprzed1918r.pochwalićsiębliskotrzydziestoma
poważnymipracaminaukowymi.Byłatowszakżeprzysłowiowakroplawmo-
rzupotrzeb.Dlaumysłówkrytycznych,świadomychbliskichzwiązkówdziejów
ojczystychzpowszechnymi,stantenbyłwysoceniezadowalający.Czymogłobyć
lepiej,czyhistorycypolscyXIXipoczątkuXXw.moglipoświęcićhistoriipo-
wszechnejśredniowiecznejinowożytnejwięcejuwagi?Wjakimśstopniuzapew-
netak,alenawiększąskalębyłotoniemożliwe.Pozbawieniwłasnegopaństwa,
majączregułyograniczonekontaktyzeświatemzewnętrznym,zagrożeniutra-
tąwłasnejtożsamości,siłąrzeczyzajmowaliśmysięgłówniedziejaminarodowy-
mi.Tegoodhistorykówwymagałospołeczeństwozainteresowaneprzedewszyst-
kimdziejamiojczystymi,wykazująceteżniejednokrotniebardzoemocjonalnydo
nichstosunek.
Skromnydorobekwinteresującejnastudziedzinie,tj.historiipowszechnej
średniowiecznejinowożytnej,uwarunkowanybyłteż,oczymjużbyłamowawy-
żej,trudnymiwarunkamipracynaukowej.Polscybadaczedziejówpowszechnych
zregułyniemoglisobiepozwolićnakosztownestudiabiblioteczneiarchiwalne
winnychkrajach;niewielubyłonaniestać.Pozbawieniwsparciazestronypań-
stwa,zdanijedynienamecenatspołeczny,niezwyklerzadkomoglikonkurować
zbadaczamirosyjskimi,austriackimiczyniemieckimi.Dlategoteż-powtórzmy
tojeszczeraz-docenićnależytewysiłkiiteosiągnięciahistoriograipolskiej
wzakresiedziejówpowszechnych(średniowiecznychinowożytnych),którychdo-
konano,pomimotakniesprzyjającychwarunków.
83Por.Stosunkipolsko-niemieckiewhistoriograi.Częśćpierwsza,red.J.Krasuski,G.Labu-
da,A.W.Walczak,Poznań1974.