Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
66
Częśćpierwsza:Geneza
StanowiskoVorländeramożnawytłumaczyćtym,żeBenekejestfilo-
zofem,któryzapodstawowądyscyplinęfilozoficznąuważapsychologię141.
WłaśnieVorländertwierdzi,żepoglądtenpodzielaBenekezHerbartem.
NazwiskoBenekegowiążesięrównieżzterminemnteoriapoznania",cho-
ciażBenekenieodnosigojeszczedonteoriipoznania",leczdonnauki
opoznaniu"(Erkenntnisslehre)142.Filozofem,któryjakopierwszyużył
terminunnaukaopoznaniu",byłWilhelmTraugottKrug,następcaKanta
nakatedrzewKrólewcu143.Odwołaćsiętuzresztąmożnadosamego
Kruga,którystwierdza:nFilozofiajestwięcpoznaniemfilozoficznymwy-
niesionymdonauki[...]albodosystemu,awięcnaukąopierwotnejpra-
womocnościwszelkiejdziałalnościnaszegoducha,albo—opraformieJa,
czylipranauką"144.Tensposóbrozumieniafilozofiistanowiteżpunkt
wyjścialogikiKruga145.
Niezależnieodkwestiiterminologicznej,związanejzterminemnna-
ukaopoznaniu",Köhnkejestprzekonany,żeopublikowaneprzezBene-
kegow1820rokudziełoErkenntnißlehrenachdemBewußtseinder
reinenVernunftinihrenGrundzügendargelegtstanowipoczątekkie-
rującychuwagęuczonychwstronęKantapolemikzHeglemwdwojakim
sensie146.Popierwsze,stanowionopoczątekwznaczeniuużywaniasa-
megoterminu,alerównież—podrugie—wznaczeniuwłaściwegorozu-
mieniasamejdyscypliny,doktórejrozwojuBenekebardzomocnosię
przyczynił.Ujawniająsiętuzrazutrudnościzrozumieniemfilozofii
Benekego.To,żeBenekejestpierwszymbądźjednymzpierwszychspo-
śródtych,którzyodwołująsiędonnaukiopoznaniu",niekonieczniemusi
byćrównoznacznezpsychologizmem.Kolejnympytaniem,jakiesiętuna-
suwa,jestpytanie:wjakimstopniupsychologistycznainterpretacjafilozo-
fiiKantawpływanapostrzeganiefilozofiipoKancie?.Problempolega
równieżnatym,żesamBenekefilozofiępostrzegałwkontekściejejna-
141MarekKazimierczakpisze:nJegolicznepismastanowiłynajjaskrawsząformępsy-
chologizmu,jakapojawiłasięwniemieckiejfilozofiiinteresującejnasepoki".M.Kazi-
mierczak:Wczesnyneokantyzm...,s.68.Najedenwszakżeaspektfilozofii—filozofii
wogóle,nietylkofilozofiiFriesaiBenekego—trzebazwrócićuwagę.Jesttozarazemten
aspekt,którywfilozofiidyskutowanoodzaraniadziejów.Czyoparciesięnadoświadcze-
niuwewnętrznymjestrównoznacznezpsychologizmem?Odpowiedźnatakpostawione
pytanieprzerastaramyniniejszegoopracowania.
142Zob.
K.Ch.Köhnke:
EntstehungundAufstiegdesNeukantianismus...,
s.69—88.
143Zob.W.T.Krug:EntwurfeinesneuenOrganonsderPhilosophieoderVer-
suchüberdiePrincipienderphilosophischenErkenntniß.Meissen—Lübben1801.
144W.T.Krug:FundamentalphilosophieoderurwissenschaftlicheGrundlehre.
2.Aufl.Züllichau—Freistadt1819,s.284—285(§126).
145Zob.W.T.Krug:SystemdertheoretischenPhilosophie.Theil1:Denklehre
oderLogik.Königsberg1806,s.3.
146Zob.K.Ch.Köhnke:EntstehungundAufstiegdesNeukantianismus...,s.70.
