Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
spowodowałykontrakcjęszlachty,któranasejmachzlat1530i1538
uzyskałanaprzyszłośćgwarancjęwyboruwładcydopieropośmierci
rządzącegokróla,wdrodzeelekcjiwolnejipowszechnej(wcześniej
zapowiedzianejidopuszczającejdouczestnictwawszystkichprzed-
stawicielistanuszlacheckiego).Zasadawspólnejelekcjikrólaprzezdwa
zasada
narodypolityczne:polskiilitewskinasejmiewWarszawiezostała
wspólnejelekcjikróla
wprowadzonanasejmielubelskim1569r.;następniebyławielokrotnie
potwierdzana,począwszyodkonstytucjiWolnośćelekcji(1593)iWarunek
wolnejelekcji(1607).Procedurywolnejelekcjiviritimiinstytucjeinterregnum
pośmierciwładcypowstaływczasiebezkrólewiapośmierciZygmunta
Augusta,autrwaliłysięwczasiepierwszychtrzechbezkrólewi
(1573–1586).
2.2.Instytucjeiprocedurybezkrólewia
Bezkrólewiatrwającenierazwielemiesięcyzakłócałynormalnefunk-
cjonowaniesystemuopartegonawspółpracytrzechelementówustrojo-
zasadypostępowania
wych.Naokres,gdybrakowałojednegoznich–króla,wypracowano
wczasiebezkrólewia
wciągupierwszychtrzechbezkrólewi(1573–1588)poniższezasady
postępowania.
Naczelepaństwawczasiebezkrólewiastałarcybiskupgnieź-
nieńskijakoprzewodniczącysenatowiprymasKrólestwaPolskiego,
odpierwszegobezkrólewiazwanyinterreksem,którydoczasuwy-
interreks
boruwładcyzałatwiałbieżącesprawy:przygotowanieelekcji,zapew-
nieniebezpieczeństwa,przyjmowanieobcychposelstw.Powierzenie
funkcjiinterreksaprymasowiwynikałonieztradycjiprawnejzwią-
zanejzurzędemprymasowskim,leczzutrwalonegoprzezpraktykę
precedensupowstałegowczasiepierwszegobezkrólewia–zwycię-
stwawrywalizacjiotostanowiskoprymasaJakubaUchańskiegonad
wojewodąkrakowskimJanemFirlejem.Funkcjeterenowychorganów
władzywykonawczejisądowniczejprzejmowałynaczasbezkrólewia
konfederacjeszlachtyzwanekapturowymilubkapturami
3
,którewtrybie
konfederacje
doraźnymsądziłysprawykarneiwykroczeniaprzeciwbezpieczeństwu
kapturowe
publicznemu.
Kolejnefazybezkrólewiawyznaczałysejmy:konwokacyjny,elekcyjny
ikoronacyjnyorazodpowiadająceimsejmikiprzed-iposejmowe.Na
sejmkonwokacyjny
sejmiekonwokacyjnymposłowiewybraninasejmikachprzedkonwokacyj-
nychzwołanychprzezinterreksawiązalisięwkonfederacjęgeneralną
3
Genezatejnazwybudzikontrowersje,jejwywodzenieodkapturównoszonychprzez
zakonnikówuczestniczącychwobrządkachżałobnychpośmiercikrólaniejestprzekonujące;
byćmożepochodziodłac.captocriminis.złapaćnaprzestępstwie’.
69
