Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
czeiopiniodawcze.MimobrakuumocowaniawporządkuprawnymRze-
czypospolitej,miałyonejednakwpływnafunkcjonowanieRzeczypospo-
litej,biegżyciapolitycznegoisprawyzarządupaństwa.
Radysenatorskiewydawałyaktyprawneoróżnymcharakterzeiran-
dze,podejmowałysprawyocharakterzepublicznymiwpływałynaich
rozwiązywanie.Zaliczałysiędonichdecyzjewykonawczeradsenator-
skich.
OrganybezpośredniegozarząduRzeczypospolitejniebyłyrozwinię-
te.NależałydonichwRzeczypospolitejurzędyministerialne.Niektóre
spośródnichuczestniczyływtworzeniuwłasnegoprawa.
Ministerialnymorganemzarząducentralnego,którywydawałosob-
neŹródłaprawa,bylihetmani.Odnichpochodziłyordynacjedotyczą-
cesprawwojskaisądownictwanadwojskowyminoszącenazwęArty-
kułówhetmańskich(najstarszez1561r.powstałyzaczasówhetmana
MikołajaZebrzydowskiego).NastępneArtykułyhetmańskiewydawałJan
Zamoyski.
203040Prawostanowioneorganówcentralnych
Rzeczypospolitej0Organywyjątkowe
WdawnejPolsceprawoocharakterzepublicznymbyłostanowionerów-
konfederacje
nieżwsytuacjachwyjątkowych.Dosytuacjitychnależałyprzedewszyst-
kimokresybezkrólewia,atakżeróżnekryzysypolityczne,doktórychdo-
chodziłogłówniewXVIIiXVIIIw.
Instytucjamitworzonymiwtakichwłaśniesytuacjachwyjątkowychbyły
konfederacje.Stanowiłyonezwiązkiszlachtypowoływanedlaosiągnięcia
określonegocelupolitycznego.Wprzypadkubezkrólewiazawiązywane
wówczaskonfederacjebyłyelementamiprzewidzianegoprawempo-
rządkupolitycznegojakosposobufunkcjonowaniapaństwawtymokresie.
Winnychsytuacjach,tj.wtrakciepanowaniawładcy,konfederacje
stanowiłyinstytucjęstanuwyjątkowegoiniejednokrotniewokresach
kryzysówpolitycznychstarałysięzastąpićwładzępaństwowąRzeczypo-
spolitej.
OsobnonależypotraktowaćlicznewXVIIiXVIIIw.konfederacjewoj-
skowe,będącezwiązkamipowstałymidlauzyskaniazaspokojeniarosz-
czeńwojska,którejednakczęstowysuwałytakżepostulatypolityczne.
Konfederacjestanuwyjątkowegotworzyływłasneorgany,któreopie-
rającsięnaswoichprawnychczyprzypisywanychsobieuprawnieniach
podejmowałydziałaniaprawodawcze.Wwiększościmiałyonecharakter
przepisówadministracyjnych,porządkowych,regulującychstosunkibie-
żące.Wydawałyjednaktakżeaktyocharakterzepolitycznym.Doprawa
ocharakterzepublicznym,stanowionegoprzezkonfederacjewokresach
wyjątkowych,należałyaktyzczasówbezkrólewia.
63