Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
203050Prawostanowioneorganówlokalnych0Sejmiki
OdpołowyXVIIw.ponowniezaczęłyzyskiwaćnaznaczeniuinstytucje
działalność
lokalne,jakimibyłysejmiki.Dotegookresusejmikibyłyczęściąsystemu
prawodawczasejmików
politycznegopaństwa,spełniającegogłówniefunkcjereprezentacyjne.
Przejmowanieróżnychfunkcjipaństwowychprzezorganylokalnebyło
konsekwencjąkryzysupolitycznego,którynastąpiłwtymokresieitrwał
przezznacznączęśćXVIIIw.,doprowadzającdoosłabieniafunkcjina-
czelnychorganówwładzypaństwowej,przedewszystkimsejmu.Spowo-
dowałotozakłóceniewięzistrukturalnychpaństwa,zarównowujęciu
pionowym,jakipoziomym,wrezultacieczegoznacznaczęśćkompeten-
cjipaństwanapoziomielokalnymzostałaprzejętaprzezsejmiki.
Wokresietymsejmikiprzejmowałysamorzutniewielezfunkcjipań-
stwowych,tworzącorgany,którewrazzsejmikamipodejmowałydziała-
niaprawodawcze.
2040PrawastanówwPolsceodpołowyXIIIw0
PowstaniestanówwPolscebyłoprocesem,któryzostałzapoczątkowany
wkońcuXIIw.Tworzeniesięstanówwiązałosięjednocześniezprze-
kształceniamimonarchiiwczesnopiastowskiej,któraodpaństwaopiera-
jącegosięnazwiązkachosobowychzmieniłasięwpaństwo,którego
strukturaspołecznawynikałazprzynależnościstanowej.
Wystawieniepierwszychprzywilejówindywidualnych,apóŹniejgru-
powych,doprowadziłodozróżnicowaniastanowiskaprawnegowsto-
sunkachspołecznych.Wdalszejkolejnościdoszłodopowstaniaodręb-
powstaniepraw
nychkorporacjistanowych.Zczasemkorporacjestanowestałysię,ze
stanowych
względunaposiadanymaterialnyiprawnypotencjał,znaczącąsiłąpoli-
tyczną.Podjęłyonesamodzielnedziałaniawzakresieżyciapolitycznego
poprzezwspółdziałaniewwykonywaniuwładzy,stającsięczynnikiem
równoważącympozycjęwładców.Dotyczyłotojednakprzedewszystkim
stanów,którewprocesieróżnicowaniasięspołeczeństwauzyskałynaj-
więcejprzywilejów,astądnajsilniejsząpozycjęprawnąipolityczną.
Najwcześniej,bojużwXIIw.,pierwszeprzywilejeuzyskiwałoducho-
prawastanowe
wieństwo,anastępnierycerstwo.DwastuleciapóŹniejrycerstwozaczęło
duchowieństwa
przekształcaćsięwszlachtę,anastępniewskutekzastrzeżeniawykonywa-
nianiektórychfunkcjiduchownychdlaszlachtynastąpiłoograniczenie
prawastanowe
kształtowaniasięodrębnegostanuduchownegowPolsce.Procesyteuczy-
rycerstwa
niłyzeszlachtywciąguXVw.jedynynajbardziejuprzywilejowanystan.
Odmiennybyłproceskształtowaniasięstanumieszczańskiego,zapo-
prawastanowe
czątkowanywXIIIw.Punktemwyjściadlakształtowaniasiętegostanu
mieszczaństwa
byłopowstawaniewwynikuprocesulokacjizorganizowanychośrodków
64