Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
Rozdziałdrugi.Historia
laissezfaire,
laissezpasser
struktura
społeczeństwa
podatekjedyny
Swojepoglądyfizjokraciwywodzilizprzekonańreligijnych,wierząc,że
porządeknaturalny(opartynaprawienaturalnym)jestpodstawąracjonal-
nejdziałalnościgospodarczejludziorazichświadomegowyboru.Istnienie
iochronawłasnościorazswobodahandluwynikajątakżezprawanatural-
nego.Systemgospodarczyopierałsięnawłasnościindywidualnejiwolności
postępowaniawmyśldobrzepojętegowłasnegointeresu,alezuwzględnie-
nieminteresuinnych.Towłaśnierolnictwobyłonajbardziejpredysponowane
dosprostaniatymtrudnymwyzwaniom,gdyżdajedochódczysty,zaktóry
możnanabyćużytecznedobraiusługi(awięcużytecznościrzeczowej,anie
wartościowej,jakpojmowalitomerkantyliści).Istotaustawodawstwatakże
opierałasięnadogmacielaissezfaire,laissezpasser-ndajcieswobodędziała-
niairuchu”
.Tenpostulatwolnościgospodarczej,określanyjakonleseferyzm”
,
byłwnastępnychstuleciachpodtrzymywanyprzezliberalnekierunkimyśli
ekonomicznej.
Wydanewlatach1758-1759TabliceekonomiczneAdamSmithuznałwraz
zuprawianąprzezfizjokratówkrytykąbariercelnychzakoronneosiągnięcie
leséconomistes,jakpierwotnieichnazywano.PodczasodwiedzinwParyżu
w1765r.Smithdyskutowałznimionsystemierolnym”
.
Użytecznośćproduktówrolnychorazpodstawowychwyrobówrzemiosłado-
brzeuzasadniałakoncepcjęporządkunaturalnegoiczystegodochodu,awre-
zultaciepozwalałajedynierolnictwouznaćzapracęprodukcyjną,botylko
tamobserwowalnebyłopomnożeniedóbr.Tozkoleideterminowałoocenę
strukturyspołecznej,wktórejrolnicyiwłaścicieleziemscy(takżeprzedsta-
wicielewładzy)zasługiwalinamianopożytecznych,awszyscyinnistanowili
klasęnjałową”
,ponieważichdziałalnośćnieprowadziładopomnażaniadóbr;
fizjokraciniedostrzegalijeszcze,żewartośćdodana(produktczysty)jestefek-
temkażdegoprocesuprodukcji.Fizjokratyzmgłosiłswobodędziałań(wtym
handlu)zzachowaniemwyznawanychpryncypiów.Widziałteżmiejscena
aktywnądziałalnośćpaństwa,alewspierającegoakceptowanyprzezfizjokra-
tówsystemgospodarczy.Akceptowalionipobieraniepodatkówoddochodów
uzyskiwanychprzezwłaścicieliziemskichjakokonsekwencjizdolnościziemi
dotworzeniaproduktuczystego.
Fizjokratycznypostulatnpodatkujedynego”byłrodzajemopodatkowaniawar-
tościziemiorazminimalizowałkosztypoborupodatków.Pierre-PaulLemercier
deLaRivièrewL
)Ordrenaturelessentieldessociétéspolitiques(1767)twierdził,
żenniktniejestkupującym,niebędącjednocześniesprzedającym”
,copóź-
niejdałopodstawędosformułowaniaprzezJean-Baptiste’aSaya(1767-1832)
tzw.prawarynków,któregopodstawowymsensembyłostwierdzenie,żepodaż
tworzyswójwłasnypopyt.
