Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
70
CzęśćI-Język-Społeczeństwo
Superlative”
.Rodowódtejpartykułyzdradzająpodobneprzykładyostrukturze:
przyimekna+sam+lokalizator:
Trafłemnasampocząteknabożeństwa(=zdążyłem).XT(SW);
Muszkazaszłapopalcuukazicieluażnasamkoniecpaznogcia.Jeż.(SW);
Przezcałytłumwetkałsięnasamfront(SW).
Reinterpretacja,konkretniezaśtraktowanieprzyimkajakoprzedrostekstop-
nianajwyższego,związanejestzapewnezezbieżnościąsemantycznąwyrażeniana
przódznajpierw,najpierwej.
5.Innasprawa,żenajpierw,najpierwejwydająsięnielogiczne,boskorocośjest
pierwsze,dawniejpierwe,tobardziejCpierwsze)byćniemoże.Rzeczwyjaśniająstare
konteksty,wktórychliczebnikpierwszy/pierwyprzejmujewartośćCnajważniejszy,
najlepszy)(Słoboda,s.164-171),tacechamożejużbyćintensyfikowana:
Pomowieikazaniu/grobyświętychnapierwsze/zaprawdę/mająmiejsce/iżdusze
[…]kuichnaśladowaniupobudzają.SkarŻyw132;
PanJezus[…]PiotranapierwszyminagłowniejszymposobieApostołemuczynił.
SkarŻyw59;
BędzieszmiłowałPanaBogatwegowszytkimsercemtwoim/wszytkąduszątwoją/
wszytkąmyślątwoją.Tojestnajpierwszeiprzedniejszeroskazanie.RejPos229v.
Wartoteżpamiętać,żena-lnaj-uprogupolszczyznymiałoprzedewszystkim
wartośćelatywną,służyłointensyfikacji6.Wkonstrukcjachzprzymiotnikami
iprzysłówkaminacechowanymitymmorfememniebyłowymoguodniesienia
doporównywanychobiektów(Kleszczowa2004).Adodaćwarto,żena-mogło
znaleźćsięobokformystopniarównego,por.Maryjausłyszawszytęwielikążałość
natychmiastspadłazestolcanaziemięiomdlałanasilno.Rozm695(SStp).Dziś
naj-wklasiewyrażeńfunkcyjnychjesttakżeoderwaneodsyntaktycznejstruktury
porównawczej,choćtrudnomówićointensyfikacjiwnajzupełniej,najnormalniej,
najwidoczniej.Morfemprzedrostkowytychformacjisłużyemfazie,należygozali-
czyćdoklasyśrodkówekspresywnych(Grabias1981).
6
Gramatycznakategoriastopniawykształciłasiępóźniej,choćidziśjejgramatyczność
jestkwestionowana,aleniezewzględunakoniecznośćodniesieniadocechyinnegoobiektu,
azpowoduróżnorodnychrelacjimiędzystopniemrównymawyższyminajwyższym(GWJP;
Laskowski1977).
