Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1050Językwbadaniachlingwistycznych
systemujęzykowegoijegofunkcjonowaniawdanymczasie(Polański2003:279).
Niemniejjednakuwzględniającróżnesposobyoglądujęzyka,możnawyróżnić
lingwistykęogólnąiszczegółową,teoretycznąistosowaną,jakościowąiilościową
(Nowak2011:36).Wtymmiejscutrzebazaznaczyć,żerównieżterozróżnienia
bywająnieostre.Oilenp.językoznawstwoteoretyczneskupiasięnateoriijęzyka,
tojęzykoznawstwostosowanewwęższymznaczeniuodnosisięgłówniedodydak-
tykijęzyka(glottodydaktyki),alejużwszerszym-określanaukęowykorzystaniu
osiągnięćjęzykoznawczychwwieludziedzinach,np.przekładoznawstwie,
logopedii,kulturzejęzyka,tłumaczeniumaszynowymitd.
Analizującdużezróżnicowaniedyscyplinjęzykoznawczych,możnajepogrupować
wramachjęzykoznawstwawewnętrznego(mikrolingwistyki),badającegojęzyk
samwsobie,orazjęzykoznawstwazewnętrznego(makrolingwistyki),badającego
językwrelacjidoinnychobszarówrzeczywistości.Wpierwszymwypadkuwyróż-
niasięobszaryszczegółowe,np.gramatykę,semantykęorazpragmatykę,któreopi-
sująbudowęjęzyka,systemznaczeńijegoużycie.Drugiobszarwiążesięznawią-
zywaniemdoosiągnięćimetodbadawczychzróżnychdziedzinwiedzy,m.in.
matematyki(np.językoznawstwomatematyczne),psychologii(np.językoznawstwo
kognitywne),kulturoznawstwa(np.językoznawstwoantropologiczne)czysocjolo-
gii(socjolingwistyka).Każdazdyscyplinlubgałęzilingwistykimaswojąodrębną
metodologię.WyżejwspominanootrzechdominującychwXXw.paradygmatach
metodologicznych,czylistrukturalizmie,generatywizmieorazjęzykoznawstwie
kognitywnym(zob.rozdz.1.1.).
Wtymmiejscuwartotakżesięskupićsięnaważnychdlapedagogówobszarach
npogranicznych”.Językmawymiarnietylkozewnętrzny,społeczny,aletakżepsy-
chiczny.Jestwytwarzanyiprzetwarzanywludzkimmózgu,którystanowicentralną
częśćukładunerwowego.Nauką,którazajmujesiępodłożemneurofizjologicznym
funkcjijęzykowych,jestneurolingwistyka.Badaniempsychologicznegowymiaru
języka,procesówpsychicznych,zmierzającychdołączeniawyrażeńjęzykowych
zichznaczeniami,zajmujesiępsycholingwistyka.Psycholingwistębędzieintereso-
wałzarównoopisfunkcjonowaniamózguwczasietworzeniaiodbiorumowy,typy
pamięciijejfunkcjonowanie,problemstosunkujęzykadopoznania,jakrównież
rozwójmowygatunkuludzkiego(filogeneza)orazrozwójmowyartykułowanej
odnarodzinczłowiekadokońcajegożycia(ontogeneza).
Językjestnietylkomentalnymnnarzędziem”człowieka,aletakżenwymiarem”jego
funkcjonowaniaioddziaływaniaspołecznego.Badanieminterakcjiwszystkichwią-
żącychsięzużywaniemjęzykaaspektówżyciaspołecznegozajmujesięsocjolingwi-
styka.Różnisięonaodsocjologiijęzykaperspektywąbadawczą.Badabowiemrolę
językawspołeczności(językwinterakcjachspołecznych),podczasgdysocjologia
33
