Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.CharakterystykarodzinjęzykowychAfryki
31
tymbardziej,żenaskutekdominacjiotaczającychgojęzykównilockichjestonbliski
wymarcia(Platiel1998:56).
Koman
Grupajęzykowazpograniczasudańsko-etiopskiego,tworzącaizolowanąjednostkę
otoczonąjęzykamizniąniespokrewnionymiipoddanąichwpływom,jestuznawanaza
toodgałęzienienilosaharyjskie,którenajwcześniejoddzieliłosięodpozostałychjęzyków
tejrodziny.
1.2.3.Rodzinanigerokongijska
Jestnajwiększąrodzinąjęzykowąświata
13
,którątworząjęzykiużywaneprzezblisko
400milionówludzi.Należydoniejwieleważnychjęzykówafrykańskich,takichjakwo-
lofzSenegalu,fulfuldezrozległychobszarówzachodniejicentralnejAfryki,bambara
zMali,akanzGhany,jorubaiigbozNigerii,sangozRepublikiŚrodkowoafrykańskiej
orazwielejęzykówbantu,spośródktórychnajbardziejrozpowszechnionyjestsuahili.Pod
względemliczbyrodzimychużytkownikówwyróżniająsięshona[szona]izulu.
Wklasyfikacjijęzykówrodzinynigerokongijskiejprzyjętowieleokreśleńgeograficz-
nych,nawiązującychdoobszaru,naktórymjęzykitesąużywane.Największezgrupowa-
nieocharakterzepodrodziny,zajmującejogromneobszarykontynentuodAtlantykupo
dorzeczerzekiKongo,objętejestwspólnąnazwąnjęzykówatlantyckich-kongo”.Niewcho-
dządotejwspólnotyjęzykimandeijęzykikordofańskie,któretworząodrębnejednostki,
prawdopodobnienajwcześniejoddzieloneodpozostałychczłonkówtejwspólnoty.Dalej
wklasyfikacjiwyodrębniasięjęzykiatlantyckieijęzykiijo,pozostawiającwcharakterze
największegoodgałęzieniawspólnotęnazwanąnWolta-Kongo”(Volta-Congo).Grupuje
onajednostkiobliższympokrewieństwiegenetycznym,takiejakjęzykikru,kwa,Adama-
wa-Ubangi,Benue-Kongo(Benue-Congo).Wstrukturzedrzewagenealogicznegotejro-
dzinyjestteżwielemniejszychgrupijęzyków,którewhistoriijęzykoznawstwaafrykań-
skiego,aprzedewszystkimwhistoriipoznaniaAfryki,zaistniałyjakoniezależnebyty,
dostatecznietrwalekojarzonezichużytkownikamilubważnymiwydarzeniami,dziejący-
misięnakontynencie.Specjalistycznawiedzaotychjęzykachniekiedyrozmijałasię
zpotocznymipoglądaminaichtemat,ukształtowanyminapodstawieźrodełpozalingwi-
stycznych.Otoprzeglądważniejszychjęzykówigrup,tworzącychwielkąimocnorozga-
łęzionąstrukturępokrewieństwajęzykowego(zob.aneksnr3).
Mande
JęzykimandetworzągrupęrozciągającąsięnabliskopołowieterytoriumAfryki
Zachodniej.Mówinimiokoło10milionówludzimieszkającychw15krajachAfrykiZa-
chodniej.NajliczniejreprezentowanesąwMali(bambara,soninke),RepubliceWybrzeża
KościSłoniowej(dyula),Gwinei(malinké),SierraLeone(mende)iLiberii(kpelle,vai,
loma).MniejszegrupyzamieszkująBurkinaFaso,Senegal,GambięiGwineęBissau,anie-
wielkieskupiskaspotykasięwMauretanii,Beninie,Togo,Nigrze,NigeriiiGhanie.Nazwa
nmande”mawjęzykoznawstwie(jakipozanim)takżeinnąkonotację,odnosisiędo
13
WedługkataloguEthnologue...(
Gordon2005)rodzina
liczy1514języków.
