Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
56
Psychologiaaprawo
Ubezwłasnowolnienie
Okoniecznościzasięgnięciaopiniibiegłegopsychologamówiąwprostprzepisy
k.p.c.poświęconepostępowaniuwsprawachoubezwłasnowolnienie(częściowe
lubcałkowite).Konstrukcjaprzesłanekubezwłasnowolnieniawkodeksiecywil-
nym(k.c.)wsposóbjednoznacznyprzemawiazauznaniemkompetencjipsycho-
logiidowypowiadaniasięwkwestiiichspełnienia.Zgodniezart.13k.c.osoba,
któraukończyłalat13,możebyćubezwłasnowolnionacałkowicie,jeżeliwskutek
chorobypsychicznej,niedorozwojuumysłowegoalboinnegorodzajuzaburzeń
psychicznych(wszczególnościpijaństwainarkomanii)niejestwstaniekiero-
waćswoimpostępowaniem.Ubezwłasnowolnienieczęściowenatomiastorzeka
sięwobecosóbpełnoletnich,którezanalogicznychprzyczynpotrzebująpomocy
doprowadzeniaswoichspraw,adodatkowoichstannieuzasadniaorzeczenia
ubezwłasnowolnieniacałkowitego.Przesłankiubezwłasnowolnienia(wobufor-
mach)zatemdwojakiegorodzaju.Popierwsze,toprzesłankiocharakterze
psychiatrycznym(lubbiologicznym),podrugiezaś-psychologicznym(niemoż-
nośćpokierowaniaswoimpostępowaniem)ijurydycznym(potrzebapomocy
wprowadzeniuswoichspraw;Ludwiczak,2012).Pojęcienchorobypsychicznej”
,
podobniejakwprzypadkuanalogicznegopojęciawystępującegowustawowej
definicjiniepoczytalności(zob.szerzejpodrozdziałDoroślisprawcyprzestępstw,
s.27)nagruncieprawacywilnegorozumiesięjakostałealbookresowezaburzenie
czynnościpsychicznych,któreutrudnialubnawetuniemożliwiaadaptacjęspo-
łecznąjednostkiwskutekwystępowaniauniejobjawówpsychotycznych(Kalus,
2018).Możnawtymmiejscuprzywołaćcytowanąjużu.o.z.p.,któraposługuje
siępojęciemosobyzzaburzeniamipsychicznymi,podktórymrozumiesięosoby
chorepsychicznie(wykazującezaburzeniapsychotyczne),upośledzoneumys-
łowoorazwykazująceinnezakłóceniaczynnościpsychicznych,którezgodnie
zestanemwiedzymedycznejzaliczanedozaburzeńpsychicznych(art.3u.o.z.p.).
Analogicznienagruncieprawakarnegoicywilnegorozumianejestpojęcie
niedorozwoju(wprawiecywilnym)iupośledzeniaumysłowego(wprawiekar-
nym).Kodekscywilnyposługujesięwreszciepojęcieminnegorodzajuzaburzeń
psychicznych,którewświetleprzytoczonegoart.3u.o.z.p.należyutożsamiać
zpsychologicznymlpsychiatrycznympojęciemzaburzeńpsychicznych(niespeł-
niającychjednocześniekryteriówwspomnianejwcześniejchorobypsychicznej).
Należywszakżepodkreślić,żeorzeczenieubezwłasnowolnieniawymagaobok
stwierdzeniawystępowaniaprzesłanekpsychiatrycznych,takżeichzwiązkuprzy-
czynowo-skutkowegozprzesłankami(psychologicznąlubjurydyczną;zob.szerzej
podrozdział7.4.1).
Wpolskimstanieprawnyminstytucjaubezwłasnowolnieniacałkowitegopo-
zbawiaosobęzdolnościdoczynnościprawnych,niemalżewyłączajączobrotu
prawnegopozamożliwościązawieraniaumównależącychdoumówpowszechnie