Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.2.Mechanizmyregulującezachowanieczłowieka
77
zpodobieństwemtegosamegozachowaniawparachbliźniątdwujajowych,przy
założeniujednakowegowpływuśrodowiskanaobiegrupybliźniąt.Metodabliź-
niątpozwalauzyskaćstatystycznywskaźniktzw.odziedziczalnościzachowania,
czylipewienodsetekwpływugenetycznegonadanezachowanie,któryodnosi
siętylkodopopulacji,wktórejzostałokreślony.DonowszychmetodGZzalicza
sięnstrategiebadawczeopartenatechnikachmolekularnychsłużącepoznawaniu
związków(asocjacji)pomiędzyzachowaniemaallelami(wersjami)genówkan-
dydujących,którezwysokimprawdopodobieństwemmogąbyćzwiązanezba-
danymzachowaniem”(Oniszczenko,2017,s.6).MetodaGWAS(genome-wide
associationstudy)tobadanieasocjacyjnecałegogenomu,któreprowadzisięna
bardzodużychpróbach(kilkanaście-kilkadziesiąttysięcyuczestników)zanalizą
donawetmilionapolimorfizmów(odmian)pojedynczegonukleotydu(odcinków
DNAróżniącychsiętylkojednymnukleotydem).
RAMKA2.2.
Prawagenetykizachowania
EricTurkheimer(2000)sformułowałtrzy,apotemChristopherF.Chabris,
JamesJ.Lee,DavidCesarini,DanielJ.BenjaminiDavidI.Laibson(2015)
dodaliczwartenieformalneprawogenetykizachowania.Wedługpierwszego
prawawszystkiezachowaniaczłowiekaodziedziczalne,czyliczynnikige-
netycznemająnaniewpływ.Drugieprawomówi,żeobserwowalnywpływ
czynnikówwewnątrzrodzinnych(tzw.wspólnegośrodowiska)nazachowa-
niejestmniejszyniżwpływgenów.Trzecieprawo:znaczącaczęśćzmien-
nościzachowaniawynikaniezwpływugenówczywspólnegośrodowiska,
aleindywidualnychdoświadczeńśrodowiskowychkażdegoczłowieka(nie-
powtarzalnejhistoriijegożycia),ajakostatniosięwskazuje-równieżzprzy-
czynepigenetycznych.Iwreszcieczwarteprawo:zachowanieuwarunkowane
jestprzezwielewariantówgenów,zktórychkażdywyjaśnianiewielkączęść
zmiennościzachowania.
Udziałczynnikówgenetycznychmożnazaobserwowaćwzmiennościosobo-
wości,wtymtemperamentu,aletakżeinteligencji,procesówpoznawczych,orien-
tacjiseksualnejitożsamościpłciowej,zaburzeńpsychicznychczydestrukcyjnych
zaburzeńzachowania(OniszczenkoiDragan,2008).Przeciętniewpopulacjach
zmiennośćwzakresiecechosobowości,wtymtemperamentu,wyjaśnianejtyl-
koprzezdwaczynniki-genetycznyorazspecyficzneśrodowisko-wyrażasię
wproporcjiudziałukażdegozczynników2:3(około40%wyjaśnionejwarian-
cjitogeny,aokoło60%wariancjitłumaczysięindywidualnymidoświadcze-
niamiśrodowiskowymi).Wartotuwspomnieć,żebadaniawobszarzegenetyki