Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
80
Mechanizmyzachowania.Przyczynyiczynnikiryzykazaburzeńzachowania
identity),rozumianejjakokonglomeratcech-sposobówmyślenia,emocjonalne-
goprzeżywaniaizachowania,aspektówfizycznychbazującychnastereotypowych
przekonaniachdotyczącychpłci,aprzyjmowanychsubiektywnieprzezjednostkę,
którazdanymicechamisięidentyfikuje.SandraL.Bem(1981)jestautorkątego
konstruktu,zaśkontynuatorkąbadańwtymnurciewPolsce-AlicjaKuczyńska
(1992).Dwapodstawowewymiary:kobiecośćimęskośćdająpodstawydowy-
różnieniaczterechpodstawowychtypówpłcipsychologicznej(niezależneodpłci
metrykalnej):męskiego,kobiecego,androgynicznego(łączyspektrumzachowań
icechtradycyjniemęskichikobiecych)oraznieokreślonegopłciowo(cooznacza
niskienatężenietradycyjnychcechmęskichikobiecych)(Bem,1981;Kuczyńska,
2012).Androgyniauznawanajestzanajbardziejadaptacyjnyzestawcech(Martin,
CookiAndrews,2016).Koncepcjaortogonalnychwymiarówkobiecościimęsko-
ściorazjejempiryczneweryfikacje(np.EganiPerry,2001)wnosząbardzoważny
elementwiedzynatematpłci,łamiącstereotypoweprzekonania,otym,żemęż-
czyźniwyłączniemęscy,akobietytylkokobiece,orazżekobiecośćimęskość
toprzeciwstawnesobiebiegunytegosamegokontinuum.Stądmałoodpowied-
niedobadaniapłciowychuwarunkowańzachowańnarzędziamierzącekobie-
cość-męskośćjednowymiarowo.
Współcześniewieluautorówposługujesiękonstruktempłcipsychologicznej
wanalizieróżniclubzwiązkówcechizachowań(Dakowicz,2000).Naprzykład
wbadaniachBeverlyA.KopperiDouglasaL.Eppersona(1996)poziompsycho-
logicznejmęskościkorelujezwyrażaniemzłościiprzejawianiemagresji,nato-
miastpoziompsychologicznejkobiecościwiążesięztłumieniemgniewu.
Piszącosocjalizacjipłciirólpłciowych,niesposóbpominąćkoncepcję
DavidaBakana(1966),szerokoopisanąirozwijanąm.in.przezBogdanaWoj-
ciszke(2012).Koncepcjadwóchdomenfunkcjonowania-sprawczościiwspól-
notowości-odzwierciedlakulturowyprzekaznatematspecjalizacjirólkobiet
imężczyzn.Wspólnotowość,czylitendencjedostowarzyszaniasię,opiekuń-
czość,troska,toobszarprzypisywanytradycyjniestereotypowokobietom,zaś
sprawczośćzwiązanazaktywnością,dominacjąizdobywaniem-mężczyznom.
Sprawczośćbliższajestreagowaniuagresywnemu,ekspansywnemu,któremoże
byćtraktowanejakośrodekrealizacjicałościowegostylufunkcjonowania,coteż
sugeruje,żeagresjajestcechąnmęską”
.Stereotypowepostrzeganierólpłciowych
iwytworzonenaichpodstawiepostawywobecrólpłciowych-ustosunkowa-
niewobectegojakpowinnyzachowywaćsię,myślećireagowaćemocjonalnie
kobiety,ajakpowinnitorobićmężczyźni,współcześnierozpatrujesięnakon-
tinuum:tradycyjne-egalitarne-antytradycyjne(por.KlockeiLamberty2015).
Tradycyjnerolepłciowedynamiczniezmieniałysięprzezostatnietrzydekady
wrazzintensywniezachodzącymitransformacjamigospodarczo-kulturowy-
mi(Zalewskaunkiewicz,2018),cosugerujeoddziaływaniaśrodowiskowena
ekspresjęzachowańpłciowych.