Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.2.Mechanizmyregulującezachowanieczłowieka
Rozwójmoralnywperspektywiespołeczno-kulturowej
81
Istotnezpunkuwidzeniawnioskowaniaouwarunkowaniachzachowańczłowieka
poznawczo-rozwojowekoncepcjerozwojumoralnego:JeanaPiageta,Lawren-
ce’aKohlbergaczyJamesaR.Resta(Pastwa-WojciechowskaiGroth,2016).Mo-
ralnośćjednostkimożestanowićczynnikregulującyzachowania,wtymczynnik
ochronnywobeczachowańdewiacyjnych.Nietylkosocjalizacjaiinternalizacja
normspołecznychwyznaczająmoralnośćczłowieka.Moralnawiedzazdobywana
winterakcjachzopiekunamiirówieśnikamijestpoddawanaprocesowiaktyw-
nejorganizacjiireorganizacjinaprzestrzenirozwojujednostki.Rozwójmoralny
przebiegarównoleglezkształtowaniemsięosobowości.Osobyzachowującesię
wsytuacjipokusybardziejdojrzale,mająwiększąspójnośćwstrukturachmoral-
negorozumowania(SchaferiKipp,2014).
Koncepcjerozwojumoralnegozakładająstadialność,coimplikujewniosko-
wanienatematdeficytówwsferzemoralnejzewzględunaperturbacjenalinii
rozwojowejwpewnychjejkluczowychczykrytycznychokresach.Przykładem
niechbędzieteoriarozwojumoralnegoKohlberga(KohlbergiHersh,1977),
wktórejkolejnestadiaprzedstawiająsięnastępująco:
1.Poziomprekonwencjonalnydotyczywczesnychfazrozwojowychimieści
dwastadia:
Stadiummoralnościheteronomicznej-charakteryzujedziałaniana-
kierowanenaunikaniekaryorazpodporządkowaniewładzyautorytetów.
Wstadiumtymdominujeegocentrycznypunktwidzenia,brakumiejęt-
nościuwzględnianiapotrzebinnychosóborazbrakświadomościróżnic
potrzebinnychosóbodpotrzebwłasnych.
Stadiumkonkretnegoindywidualizmu-wdalszymciąguobejmuje
koncentracjęnaJa,którewyznaczainstrumentalnysposóbprzestrzega-
niareguł(wzależnościodpotrzebwłasnych);działaniapodejmowane
wimięzaspokojeniawłasnychcelów,alepojawiasięumiejętnośćdostrze-
ganiaodmiennościpotrzebinnych;możliwejestnatymetapiepodej-
mowaniekompromisujakoformyrównegopodziałuwceluuniknięcia
konfliktupotrzeb.
2.Poziomkonwencjonalnycharakteryzujewiększośćmłodzieżyimłodychdo-
rosłych,osiąganyjestpo20.-25.rokużycia.Osobynapoziomieprzedkon-
wencjonalnymniekonieczniejednakmajązdolnośćfaktycznegorozumienia
ipodtrzymywaniauznanychspołecznienormorazoczekiwań;moralność
wyznaczanajestnatympoziomiespołeczniepodzielanymsystememzasad
moralnych,normirólspołecznych.Tutajrównieżwystępujądwastadia:
Stadiuminterpersonalnegokonformizmu-toprzedewszystkimdbałość
outrzymaniedobrychrelacjizinnymiorazumiejętnośćprzyjmowania
perspektywydrugiejstrony.