Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Klasyczneujęciainteligencji
15
ipostaraćsiędokonaćswegorodzajusyntezyprzedstawianychtamproblemów.
Nęcka(1994a)stwierdza,żetestytemierząpewnedyspozycje,wodniesieniudo
którychpewnagrupaludzi–wtymwypadkupsychologów–porozumiałasię,
żeakuratonesąszczególnieprzydatnewżyciuczłonkówokreślonegospołe-
czeństwa.Widaćwięcwzględnośćzadań,ichmożliwośćstosowaniaograniczo-
nądowąskiejkulturowejspecyfiki.Gdybyśmyuznali,żedlafunkcjonowania
ludziwewspółczesnymświeciejestniezbędnaumiejętnośćgotowaniarosołu,
jąwłaśnienależałobywłączyćwzakrestestówinteligencji.Osobnąkwestiąjest
zagadnieniefunkcjonowaniatzw.testówniezależnychkulturowo(culture-
-fair).ZatakijestuważanyNeutralnyKulturowoTestInteligencji(Culture
FairIntelligenceTest)R.B.Cattella,czyteżTestMatrycRavena(por.Matczak,
1994).Cosprawia,żetetestyuważasięzakulturowoneutralne?Przyczynąjest
zapewneprzekonanie,żemimomiedzyosobniczegozróżnicowaniazdolności
szczegółowychobserwowanegowróżnychkulturach,dasięzauważyćpewne
cechywspólne,charakterystycznedlawszystkichosóboznacznejsprawności
myślenia.Takipogląddyskutujesięwklasycznychibudzącychkontrowersje
sporachwokółczynnikag.JegotwórcąbyłCh.Spearman,którynapodsta-
wieswoichbadańprowadzonychnadzieciachzrodzinwiejskichdoszedłdo
wniosku,żenainteligencjęskładasięczynnikogólny(godgeneral)oraznie-
sprecyzowanaliczbaczynnikówspecyficznych(sodspecific).Czynnikispecy-
ficznemiałybywkoncepcjiSpearmanaodpowiadaćzazdolnościszczegółowe
–językowe,sensomotoryczneiinne.Wartozaznaczyć,żesamSpearmannie
określałczynnikagmianeminteligencji,czyteż(jakzwykłosięczynićpóźniej)
inteligencjiogólnej–wjegorozumieniuczynnikgmiałmiećszerszeznacze-
nie,odpowiadającewspomnianejjużenergiimentalnej.Poglądohierarchicz-
nejstrukturzeinteligencji,tj.owystępowaniujednegonaczelnegoczynnika
ogólnegoorazwieluszczegółowych,powstałnapodstawieanalizywyników
korelacjimiędzywynikamisubtestówużywanychprzezSpearmana.Wystę-
powaniewyższychlubniższychwspółczynnikówkorelacjimiędzyróżnymi
zadaniamitestowymiskłoniłoautoradouznania,żeróżnejednostkitestowe
wymagajączynnikagwróżnymstopniu,tj.poszczególnezdolnościsąwróż-
nejmierzenimnasycone.
ZakontynuatorówstanowiskaCh.Spearmanauważasięprzedewszystkim
R.B.Cattella,P.VernonaorazJ.Carolla(Nęcka,2000,s.729–730).Vernon
pozaczynnikiemogólnymwyróżniłdwaczynnikiniższegorzędu–zdolno-
ściwerbalno-szkolneiprzestrzenno-manualneorazwieleczynnikówjeszcze
