Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
XXIII
sprawęgruntownegouświadomieniaspółdzielczegorozwiązaćmożetyl-
koszkoła.Dopierogdywiedzaekonomicznawogóle[…]wejdziedo
programówszkółwszelkichtypówjakojedenznajważniejszychprzed-
miotówdlakształtowaniaświatopoglądumłodegoobywatela—zrozumie
on,dlaczegoegoistycznemotywydziałalnościgospodarczejnależyzastą-
Naukispołeczne,zwłaszczaekonomia,zanimizaśoświatawinny
poszukiwaćharmoniimiędzytym,coindywidualne,atym,cospołecz-
ne.Wszkicuósmegorozdziałudoktoratu,„Jakiejestzadanieszkoły
wruchuspółdzielczym?”,Orsettinapisze:„Zalety,jakieruchspół-
dzielczyprzedstawiadlajednostki,sąściślepowiązanezinteresami
społeczności”,tymczasem„szkołazdajesięnicniewiedziećokwestii
społeczneji,jeślijejdotyka,totylkopoto,bygloryfikowaćstarąmo-
ralnośćniewolnikóworazbiernośćpolitycznąispołeczną”.Edukacja
winnarozpoznaćsiłę,
którejdotądnauczycieleniebralipoduwagęiktóra,rozwijanaiodpo-
wiedniokierowana,mogłabystanowićcennąpomocwrozstrzygnięciu
kwestiispołecznej.Todoświadczanaprzezkażdegopotrzebawyróżnienia
się;tatendencjawydajesięnamnawetbardziejpowszechnaniżposzu-
kiwaniewłasnegointeresu[…].Wyższąformą,jakąprzybieratapotrzeba,
jestpragnienieosiągnięciadoskonałościwtym,cosięrobi,nieważneczy
zegoizmu,czyzaltruizmu[…].Szkoła,wprowadzającuczniówuczciwie
wtrudnościinajwyższązłożonośćkwestiispołecznej,otwierałabyprzed
niminowehoryzontyinajszlachetniejsząprzestrzeńdlazastosowaniaich
sił(s.143-144).
Tapochwałaindywidualnychróżnic,któreniemuszązamy-
kaćsięwciasnymegoizmie,leczmogąipowinnysłużyćroz-
wojowispołecznemu,jeststaleobecnawrefleksjianarchistycznej.
WwydanymprzezOrsettiZdobyciuchlebaPiotrKropotkinnapi-
sze:„ponieważludziezawszeróżnićsiębędąpomiędzysobą(roz-
maitośćgustówipotrzebjestgłównąrękojmiąpostępuludzkości),
zawszebędąistnieć—ijestpożądane,byistniały—jednostki,któ-
rychpotrzebywybiegająwktórymkolwiekkierunkuponadpoziom
przeciętny”35.GdyOrsettiodrzucakoncepcjęrównościprzedstawianą
35PiotrKropotkin,Zdobyciechleba…,s.82.
