Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
XXXIII
Spółdzielniawinnawięcstaćsięprzestrzeniąurozumnienia,którenie
poleganazniesieniusprzecznościmiędzyjednostkowymidążeniami,
unieważnieniuróżnic,anihilacjiwzajemnieprzeciwstawnychsiłiten-
dencji,leczraczejposzukujekoordynacji,harmonii,równowagiwwie-
lości.„DrMariaOrsettiwielegodzinstrawiłanadtym,jakpogodzić
godziwązapłatęzarobociznęzmożliwienajniższącenązaświadczone
usługi”56.
Toposzukiwanieharmoniisprzecznychelementówjestcentral-
nympunktemmyśleniaProudhona,któryzasadękoordynującąnazwie
Sprawiedliwością.„Każdystosunekekonomicznymastronędobrą
istronęzłą,otojedynypunkt,wktórympanProudhonniezadaje
samsobiekłamu”—kpiłMarkswNędzyfilozofii.Idodawałką-
śliwie:„[Proudhon]chcebyćsyntezą,ajesttylkozłożonymbłędem.
Jakomążnaukichceunosićsięnadbourgeoisinadproletariuszami,
ajesttylkodrobnomieszczaninem,miotającymsięustawiczniemię-
dzykapitałemapracą,międzyekonomiąpolitycznąakomunizmem”57.
Orsetti,dlaktórejFilozofianędzyProudhona,tekst,którywzbudził
żarliwąrefutacjęMarksa,jestjednymznajważniejszychpunktówod-
niesienia,zauważyzgoryczą:„Markswierzył,żezniszczyłProudhona
TymczasemsiłąProudhonajestumiejętnośćmyśleniaróżnicy,poszu-
kiwanieSprawiedliwościłączącej,niezaśznoszącejwielość.
IdeaSprawiedliwościłączącejprowadzi—zarównowmyśli
Proudhona,jakuOrsetti—dopojmowaniarewolucjiwkategoriach
urozumnienia,aniekonfliktu.Zperspektywymarksistowskiej,skon-
centrowanejnawalceklasowej,ówlękprzedkonfliktemmógłjawić
sięjakodrobnomieszczański,dlaProudhonaiOrsettiwszakżepraw-
dziwarewolucjadokonujesięnapoziomieświadomościkształtującej
wolę,rozumnejkoordynacjitego,cospołeczne,itego,copartyku-
larne.StądspecyficznystosunekOrsettidokwestiizwiązkówzawo-
dowychwruchuspółdzielczym.Zjednejstronyjużw1916roku
56JózefaPodsiadło,„MariaOrsetti—wtrosceoulżeniekobieciewpracydomowej”,
maszynopis,BibliotekaNarodowa,Rkpsakc.12733,s.2.
57KarolMarks,Nędzafilozofii,tłum.KazimierzBłeszyński,w:KarolMarks,Fryde-
rykEngels,Dzieła,t.4,KsiążkaiWiedza,Warszawa1962,s.156.
