Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
XLI
Naukaniedajezatempewnościcodobieguhistorii,leczpozwala
świadomiewzmacniaćpożądanykierunekdziałania,otwierającmoż-
liwośćludzkiejtwórczości.
Twórczarolaczłowiekapoleganatym,żepoznawszytendencjerozwo-
jowejaknajdokładniej,usiłujewszelkimisposobami,którewiedzadaje
mudorozporządzenia,sprzyjaćrozwojowitychtendencji,któreuważa
jakospołeczniekorzystne,aosłabiaćszkodliwe.Świadomadziałalność
człowiekazasadzasięzatem,ściślemówiąc,nienaułatwianiunadejścia
pożądanegorozwiązania,alenapowiększaniuprawdopodobieństwajego
Myślenieozmianiespołecznejwkategoriachświadomejludzkiej
twórczościłączysięuOrsettizgłębokimprzekonaniem,żepraw-
dziwierewolucyjnejesttylkobudowanie,wynajdywanie,rozumne
przekształcaniestosunkówmaterialnych,wytwarzanienowychform
społecznych.Azatemrewolucjanieneguje,niedokonujesięprzez
gwałtownecięciaizerwania,niewymagadestrukcji,jestczystąpo-
zytywnością.
Toponowniemyślbergsonowskaizdecydowanieantyheglowska.
Bergsonzauważa,żeistniejąjedyniestanypozytywnei„porównanie
międzytym,cojest,atym,comogłobylubpowinnobybyć,między
pełniąapełnią”67.OrsettinieufawięcMarksowskiemukatastrofizmo-
wirewolucyjnemu—aniwortodoksyjnejwersjiIIMiędzynarodówki,
wedługktórejgwałtownyupadekkapitalizmumiałbybyćkoniecz-
nymwynikiemprocesuhistorycznego,aniwwersjiwoluntarystycznej,
któraprowadzi(lubmożeprowadzić)dorewolucyjnegonihilizmu.
WjejwystąpieniunaZjeździeZiemianekwroku1906uderzabrak
bezpośrednichodniesieńdotrwającejwłaśnierewolucji.Pojawiasię
jednakcharakterystycznawzmianka—gdyOrsettimówiozaniedba-
niachwpracyoświatowejnaterenieKrólestwaPolskiego,zauważa:
„iototerazprzeżywamytegoskutki—grabieże,bandytyzm,rozbe-
stwienie,waśniepartyjne,wktórychzapominasięowspólnymwrogu
iideałach,pracaburzącaisiejącanienawiść,azdrugiejstronyprzywią-
zaniedoprzywilejówklasowych—ciasnanietolerancjaiszowinizm”
(s.16).
67Tamże,s.229.
