Król i Korona Cierniowa. Kult relikwii we Francji Kapetyngów

Jerzy Pysiak

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-235-1038-3

DOI:

Wydawnictwo:

Uniwersytet Warszawski

Rok wydania:

2012

Liczba stron:

481

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Pysiak, Jerzy. Król i Korona Cierniowa. Kult relikwii we Francji Kapetyngów. Red. . Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2012, 481 s. ISBN 978-83-235-1038-3

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Pysiak, J.

T1 Król i Korona Cierniowa. Kult relikwii we Francji Kapetyngów

PB Uniwersytet Warszawski

PP Warszawa

YR 2012

SN 978-83-235-1038-3

Bibliografia BibTex:

@Book{ 168732, author = "Pysiak, Jerzy", editor = "", title = "Król i Korona Cierniowa. Kult relikwii we Francji Kapetyngów", publisher = "Uniwersytet Warszawski", year = "2012", address = "Warszawa", isbn = "978-83-235-1038-3" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Pysiak, Jerzy

ED -

TI - Król i Korona Cierniowa. Kult relikwii we Francji Kapetyngów

PB - Uniwersytet Warszawski

CY - Warszawa

PY - 2012

SN - 978-83-235-1038-3

ER -

Netografia (standard APA):

Pysiak, Jerzy. Król i Korona Cierniowa. Kult relikwii we Francji Kapetyngów [baza danych online] Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2012 [dostęp: 05 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/krol-i-korona-cierniowa-kult-relikwii-we-francji-kapetyngow-jerzy-pysiak-168732.

średniowiecze, Francja, kult, historia Francji, monarchia karolińska, korona cierniowa, Kapetyngowie

Głównym tematem książki jest pokazanie wzajemnego związku między dwoma istotnymi problemami historii średniowiecznego królestwa Francji: jedenastowieczną apokryficzną legendą o karolińskiej translacji Korony Cierniowej do królestwa Franków i jej r...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-235-1038-3

DOI:

Wydawnictwo:

Uniwersytet Warszawski

Rok wydania:

2012

Liczba stron:

481

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp14
Część I. Prehistoria translacji Korony Cierniowej do Francji: Saint-Denis i karolińska legenda translacji Korony Cierniowej22
Rozdział I. Teksty założycielskie przekazu o translacji Korony Cierniowej z Konstantynopola do królestwa Franków23
1. Descriptio qualiter Karolus Magnus Clavum et Coronam a Constantinopoli Aquisgrani detulerit qualiterque Karolus Calvus hæc ad Sanctum Dionysium retulerit23
Treść i próby datacji Descriptio24
2. Źródła wiedzy o wyprawie Karola Wielkiego do Ziemi Świętej36
Kronika Benedykta z Sant’Andrea del Monte Soratte39
Relikwie z Charroux i Reichenau42
Liber de constitutione Karrofensis cenobii43
Libellus de translatione sanguinis Domini z opactwa Reichenau46
3. Czy narracje z Charroux, Monte Soratte i Reichenau mówią o genezie kultu relikwii pasyjnych w opactwie Saint-Denis?48
Rozdział II. Recepcja Descriptio qualiter do czasów panowania Ludwika Świętego – Iter Hierosolimitanum Karoli Magni62
1. Hagiografia cesarska: De sanctitate Karoli Magni66
2. Literatura wernakularna: chansons de geste i proza historyczna w XII i XIII wieku69
Pèlerinage de Charlemagne69
Fierabras75
Karlamagnús saga76
Gesta episcoporum Mettensium79
Kroniki i gesta79
Helinand z Froidmont i Wincenty z Beauvais80
Kronika Pseudo-Turpina. Historia Karoli Magni et Rotholandi83
Descriptio-Turpin Piotra z Beauvais: Korona Cierniowa i cudowne uzdrowienie skrofułów podczas pierwszego Indictum w Akwizgranie86
Chronique des rois de France Anonima z Béthune89
Gui de Bazoches i Alberyk z Trois-Fontaines91
Chronique rimée Filipa Mouskèsa96
Wielkie kroniki Francji Primata z Saint-Denis98
3. Recepcja Descriptio qualiter w ikonografii świątyń kapetyńskich101
Witraże w Saint-Denis i w Chartres101
Epitafium nagrobne Karola Łysego w Saint-Denis106
Rozdział III. Podsumowanie107
1. Treści ideowe mitu historycznego o wyprawie Karola Wielkiego do Jerozolimy i Konstantynopola od XI do pierwszej połowy XIII wieku107
2. Translacja relikwii Korony Cierniowej do Królestwa Franków i cudowne uzdrawianie skrofułów113
Część II. Polityka Kapetyngów wobec relikwii, X–XIII wiek120
Rozdział I. Królowie Franków i relikwie we wczesnym średniowieczu: Merowingowie i Karolingowie. Dziedzictwo karolińskiej polityki kultu relikwii w Cesarstwie epoki ottońskiej i salickiej121
1. Uwagi wstępne: dziedzictwo Konstantyna121
2. Kult relikwii za panowania Merowingów i pierwszych Karolingów126
3. Karol Łysy i kult relikwii132
4. Dziedzictwo karolińskiego kultu relikwii w Cesarstwie ottońskim i salickim137
Rozdział II. Uczestnictwo pierwszych Kapetyngów w kulcie relikwii (X–XI wiek)145
1. Kapetyngowie i proroctwo świętego Walerego145
2. Kult relikwii za panowania Roberta Pobożnego149
3. Filip I, całun Chrystusa z Compiègne i inne translacje za jego panowania162
Rozdział III. Odnowienie królewskiego kultu relikwii we Francji w XII wieku. Kult świętych i relikwii za panowania Ludwika VI, Ludwika VII i Filipa Augusta167
1. Ostensio relikwii Korony Cierniowej i gwoździa z Krzyża Świętego w Saint-Denis167
2. Uczestnictwo królów w translacjach lub autentyfikacjach relikwii za panowania Ludwika VI i Ludwika VII (1108–1180)169
3. Wystawienie na widok publiczny relikwii świętego Dionizego w opactwie Saint-Denis w XII wieku177
4. Cudowne uzdrowienia królów w XII i XIII wieku dzięki relikwiom świętego Dionizego i Korony Cierniowej197
5. Translacja relikwii świętego Dionizego w Saint-Denis w 1144 roku205
6. Kapetyński kult relikwii w opactwie Saint-Denis w XII wieku jako modelowy punkt odniesienia dla króla Anglii i cesarza?215
7. Monarchia kapetyńska wobec kultu relikwii Korony Cierniowej oraz kultu relikwii świętego Dionizego w źródłach hagiograficznych: żywoty świętego Dionizego225
8. Znaczenie kultu relikwii Męki Pańskiej z Saint-Denis od początku XII wieku do pierwszych lat panowania Ludwika Świętego238
Święta Korona z Saint-Denis238
Filip August i kult relikwii249
Część III. Ludwik Święty i kult relikwii252
Rozdział I. Translacja relikwii Korony Cierniowej i innych relikwii Męki Pańskiej do Paryża w latach 1239–1242. Próba rekonstrukcji i jej sens ideowy255
1. Źródła256
De susceptione Corone Domini arcybiskupa Gautiera Cornuta (1240)256
Źródła hagiograficzne256
Gérard de Saint-Quentin, Translatio Sancte Corone Domini Ihesu Christi (po 1248)258
Inne źródła hagiograficzne (do końca XIII wieku)259
Kroniki (do połowy XIV wieku)263
Kroniki francuskie263
Kroniki obce266
2. Kontekst historyczny translacji268
Inne źródła268
Translacja z 1239 roku w świetle źródeł hagiograficznych268
Okoliczności translacji z 1239 roku w świetle kronik francuskich i obcych274
3. Rekonstrukcja translacji Korony Cierniowej w sierpniu 1239 roku284
4. Translacje relikwii pasyjnych do Paryża w latach 1241–1242. Próba rekonstrukcji294
5. Święto Korony Cierniowej i inne święta ku czci relikwii pasyjnych sprowadzonych przez Ludwika IX303
Rozdział II. Znaczenie translacji Korony Cierniowej i relikwii pasyjnych oraz ich kultu dla ideologii władzy Ludwika IX i monarchii Kapetyngów310
1. Źródła narracyjne310
2. Korona Cierniowa jako Święta Korona oraz titulus Imperii319
3. Wybrane źródła liturgiczne327
4. Ludwik Święty i inne translacje relikwii we Francji za jego panowania346
Zakończenie. Translacja i kult Korony Cierniowej za panowania Ludwika Świętego na tle kultu relikwii za panowania Kapetyngów364
1. Ludwik Święty – rex imago Christi365
2. Ludwik Święty jako nowy Karol Wielki368
3. Sainte-Chapelle w czasach Ludwika Świętego376
4. Translatio Imperii czy translacja Jerozolimy?379
5. Monarchia kapetyńska wobec kultu relikwii do XIII wieku381
Bibliografia393
Summary458
Spis ilustracji463
Indeks cytowanych w tekście ważniejszych źródeł anonimowych465
Indeks osób467
Indeks geograficzny478

PrehistoriatranslacjiKoronyCierniowejdoFrancji

możnabywywnioskować,żedlakompilatorarocznikówzElnoneKarolWielkijest

bardziejznanyzpoddaniaswejwładzyJerozolimyniżzpodbojuSaksonii81.

WspółczesneMniejszymrocznikomzElnonesąStarszerocznikizAltaich.Pod

rokiem800podająone,zaAnnalesregniFrancorumiAnnalesMettensespriores,że

posłowiejerozolimscy,przybywszynadwórKarolaWielkiegowrazzpowracającym

zZiemiŚwiętejfrankijskimposłemdopatriarchy,oﬁarowalikrólowinietylkoklucze

dobazylikGrobuŚwiętego,GóryOliwnej,KalwariiiZłotejBramy,leczrównież

chorągiewiwłócznię.Narracjatawjeszczebardziejwyrazistyzatemsposóbniż

tekstyAnnalesregniFrancorumiAnnalesMettensesprioresukazujegestpoddania

ŚwiętegoGrobuicałejJerozolimyprotekcjikrólaFranków;redaktorrocznikówdo-

dajeteż,żedartenmiałsięprzyczynićdowyzwolenialuduchrześcijańskiego82.Ta

niejednoznaczniebrzmiącawzmiankawartajestuwagi,gdyżpozwalaczytelnikowi

napewnądowolnośćinterpretacji.ChoćAnnalesAltahensesmaioresnieprzypisu-

jąKarolowiWielkiemuwyprawyzbrojnejwceluwyzwoleniachrześcijanwZiemi

Świętej,powyższyzapismógłbyćjednakrozmaicierozumiany.

KronikaBenedyktazSant’AndreadelMonteSoratte83

NajstarszymznanymautoremopisującymwyprawęKarolaWielkiegonaWschód

jestBenedyktzMonteSoratte,autorkronikiklasztoruŚwiętegoAndrzejanagórze

Sorakte,położonegonapółnocodRzymuprzystarożytnejViaFlaminia84.

Benedyktpisałswąkronikęzapewnewlatach998–1001,rozpoczynającodJu-

lianaApostatyidoprowadzającnarracjędoschyłkupanowaniaOttonaII.Wyprawa

81JaktwierdziGABRIELE,AnEmpireofMemory.TheLegendofCharlemagne,theFranks,and

JerusalembeforetheFirstCrusade,s.97,jesttojedynyprzypadek,wktórymannalistazElnonenazywa

Karolacesarzem.Wysnuwaztegowniosek,jakobyannalistawiązałgenezętytułucesarskiegoKarola

zjegopodbojami,wszczególnościzpoddaniemjegowładzyJerozolimy,niezRzymemipapiestwem.

Jesttojednaknieprawda,oczymmożeprzekonaćsiękażdy,ktoprzeczytacałąstronęAnnalesElnonen-

seswwydaniuMGH.WistocieannalistaorzymskiejkoronacjicesarskiejKarolaniewspomina,jednak

porazdruginazywaKarolacesarzem,gdypiszeośmiercijegosyna,KarolaMłodszego(772–811).

Ciekawe,jakiwniosekztegozapisuwysnułbyMatthewGabriele(gdybygoprzeczytał).Niecobardziej

przekonującotasamateza(ozwiązkumiędzycesarskątytulaturąKarolaapielgrzymką-wyprawądoZie-

miŚwiętejlubKonstantynopola)brzmiwodniesieniudokronikiBenedyktazMonteSoratteinarracji

ozałożeniuopactwawCharroux(GABRIELE,AnEmpireofMemory.TheLegendofCharlemagne,the

Franks,andJerusalembeforetheFirstCrusade,s.98–99).

82Tekstjestczęściowozepsutyiniedokońcazrozumiałydlawydawcy:AdvenereHierusalemle-

gaticumlegatoCaroliZacharia,attulerevexillum,lanceam,duastabulasduobusatramentariisscriptas,

posituris(?)duasdiscretas,clavessepulcriChristo,delococalvariae,monteoliveti,deportaspeciosa,

quaeultro(?)parta(?)PetroaptabantacomniaCarolopatefeceruntadliberandumpopulumchristia-

num;ANNALESALTAHENSESMAIORESABAVENTINO,s.783.

83BENEDYKTZMONTESORATTE,Chronicon,s.696–719;oautorzevide:DIZIONARIOBIO-

GRAFICODEGLIITALIANI,t.VIII,s.446–451.OprzekazieBenedyktazMonteSoratteowyprawieKa-

rolaWielkiegonaWschódvide:MONTELEONE,IlviaggiodiCarloMagnoinTerraSanta,s.145–169

orazGABRIELE,AnEmpireofMemory.TheLegendofCharlemagne,theFranks,andJerusalembefore

theFirstCrusade,s.41–44.

84Vide:WATTENBACH,DeutschlandsGeschichtsquellenimMittelalter.

Brak wyników

Król i Korona Cierniowa. Kult relikwii we Francji Kapetyngów

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra