Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
stości,atakżenagromadzeniuiprzechowywaniutychinformacji.Językjestwięc
pośrednikiemwkontaktachmiędzyludzkich-odtychnajbardziejintymnych,poprzez
codzienne,prywatneioficjalne,donajbardziejwysublimowanych-artystycznych
ireligijnych.Pełnizatemfunkcjękomunikatywną.
Swoistąodwrotnościątejfunkcjijestfunkcjadystorsyjna(zakłócająca),pole-
gającanaprzekazywaniuinformacjiniepełnej,manipulowanejlubwręczfałszywej,
podanejjednaktak,bystwarzałapozoryinformacjirzetelnej4.
Zapomocąjęzykawyrażamyponadtoswojepoglądy,sądyowszystkim,atakże
uzewnętrzniamystanywewnętrzne(emocjonalne)iuczucia5.Mówimy,żejęzykpełni
funkcjęekspresywną.
Językjestrównieżnarzędziemoddziaływanianainnych,wpływanianaichza-
chowanie,przekonywaniakogośdoczegoś,przekazywaniainnymosobomokreślo-
nejwizjiświata,pełniwięcfunkcjęnakłaniającą(impresywną,perswazyjną).Za
pomocąjęzykaupowszechniasięwartościpozytywneikształtujesiępostawyoparte
naprawdzieiposzanowaniudrugiegoczłowieka(choćbyprzezsposóbzwracaniasię
doniego,używanieokreśleńadekwatnychdosytuacjiitd.).Alejęzykowenakłania-
nieniezawszejestuczciwe.Zapomocąjęzykamożnatakżeoszukiwać,świadomie
wprowadzaćinnychwbłąd,poto,żebyosiągnąćswojecele.Językmożewięcbyćteż
narzędziemnieetycznym,narzędziemkłamstwaimanipulacji,anietylko,niestety,
środkiemprzekazywaniaprawdy.
Pewneteksty,wypowiedzianelubnapisaneprzezodpowiednieosoby,wstosownej
sytuacji,powodująpowstanienowegostanurzeczywistościpozajęzykowej.Takjest
wwypadkuskładaniaprzysięgi,przyrzeczeniaczyprywatnejobietnicy(skoropowie-
działemnObiecuję!”,toobietnicaistniejeipowinienemjąspełnić),atakżewobrzę-
dachreligijnych(np.wtrakciechrztuczyzawieraniamałżeństwa).Mówimywówczas
ofunkcjistanowiącej(kreatywnej)języka.Zajejswoistąrealizacjęnależyteżuznać
tworzenie(kreowanie)świataprzedstawionegowutworachliterackich.
Niekiedyodfunkcjistanowiącejtrudnoodróżnićfunkcjęmagicznąjęzyka.
Polegaonanatym,żenadawcaprzezwypowiedzenieodpowiednichsłów,zwykle
ujętychwutartąformułę,uważa,żestwarzanowystanrzeczywistości.Takjestwwy-
padkuprzekleństwwkulturzeludowej,aletakżenp.przyformułowaniuhasełpropa-
gandowych,wktórychstanpożądanyuważasięzarzeczywisty.
Częśćtekstówpełniteżfunkcjęfatyczną,czylinawiązywaniaipodtrzymywania
kontaktu.Takicharaktermająnp.standardoweformułypowitań,tzw.rozmowyopo-
godzieczywymianagrzecznościwgronieosóbmałosobieznanych.
4Szerzejotymwrozdzialeonowomowie(s.94).
5Coprawdawieleosóbsądzi,żeuczućniemożnaprecyzyjniewyrazićsłowami.Uczucietoto,co
sięczuje,niejestwięcinaczejwyrażalne:jednoprzytulenie,jedenpocałunekwyrażąwięcejniżsolenne
zapewnieniaomiłości.Ajednakczęstochcesię,żebytenktośwłaśniepowiedział,żemniekocha.Niech
towyrazisłowami,niechotymmówi...,czyli-niechużyjejęzykadowyrażeniaswoichuczuć,boskoro
cośsiępowiedziało,totakwłaśniejest...Por.początekRozmowylirycznejK.I.Gałczyńskiego:n-Powiedz
mi,jakmniekochasz?-Powiem.-Więc?”;por.teżfragmentwierszaM.Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej
Miłość.n[...]Przecieżmniekochasznadżycie?Sammówiłeśprzeszłegoroku...”.
10
