Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Mikrosocjologiajakodyscyplinaspołeczna
1.7.2.Strukturaemergencyjnarzeczywistościspołecznej.Akceptacjatezyojakoś-
ciowymzróżnicowaniurzeczywistościspołecznejnakazujerozważenietakżeproblemu
strukturyemergencyjnejrzeczywistościspołecznej.Strukturęjakościową(emergen-
cyjną)możemyusiłowaćustalićjedyniedlarzeczywistościspołecznejenbloc.Zróż-
nicowaniejakościoweujawniasiębowiemdopierowówczas,gdynarzeczywistość
społecznąpatrzysięzmaksymalnieszerokiejperspektywy.Dążeniadoustalenia
strukturyjakościowejrzeczywistościspołecznejniezawszemusząoznaczaćprzypisa-
nietejrzeczywistościjakiejśjednejstrukturyjakościowej.Niemożnazatempoprze-
staćnatezieoistnieniuzróżnicowaniajakościowegorzeczywistościspołecznej,ale
należyponadtoprzedstawićjakiśokreślonymodelstrukturyświataspołecznego.
Strukturaświataspołecznego–wjejnajbardziejabstrakcyjnejpostaci–obejmuje
trzypoziomyintegracjizjawiskspołecznych.Najbardziejelementarnympoziomem
świataspołecznegojestpoziomdziałającychjednostek.Jesttopoziomsubstratu
społeczeństwa,poziom,,tworzywa’’,zjakiegosązbudowanewszelkiepozostałe,
typowojużspołeczneformytegoświata.Chodzioto,żejesttopoziom,naktórym
ludzitraktujesiętylkojakoludzi–tojestjakopojedynczejednostkiludzkie,in-
dywidualnychaktorów.Niemamynatymobszarzedoczynieniajeszczezjakąkolwiek
ponadjednostkową,strukturalnąformąświataspołecznego,ajedyniezezjawiskami
wprawdziespołecznymi,aleindywidualnymi–zjednostkowymizachowaniamiwy-
znaczonymiraczejprzezkonstytucjępsychologicznączłowieka,cechyosobowościowe,
postawy,wartościzinternalizowane,awięcstanowiąceintegralnączęśćjegoosobowo-
ściniżzzachowaniamiwynikającymizmiejscategoczłowiekawstrukturzeświata
społecznego,zfaktuuwikłaniawposzczególnekonstelacjestrukturalne,zfaktubycia
członkiem–kategoriąstrukturyjakiejśgrupy.
Człowiekjesttuwięctraktowanyjakopojedynczy,izolowanywpewiensposób
osobnik,funkcjonującyrzeczjasnawokreślonychgrupach,strukturachczyśrodowis-
kuspołecznym,aletootoczenieiśrodowiskouznawanesąwówczasjedyniezatło,
określonąspołecznąpodstawędziałańizachowań,którawtymkonkretnymprzypad-
kustanowiconstans.Jesteśmyświadomijejistnieniaioddziaływania,aledokonujemy
swoistejredukcjiprzestrzeniwłasności,redukcjizakresuwyjaśnieńianaliztylkodo
tego,cojestjednostkowe,indywidualne,costanowiidecydujeozachowaniach
człowiekajakopojedynczej,izolowanejjednostkiludzkiej,niezaśjakoelementu
strukturalnegoposzczególnychcałościponadjednostkowych.Wyraźnaodrębność
jakościowategopoziomuzasadzasięnatym,żeinnajeststrukturaindywidualnych
zachowańludzi,ainnastrukturazachowańtychżeludzi,gdywobrębanalizywłączy-
mytakżefaktichuwikłaniawokreślonespołeczneukładystrukturalne.Wtym
drugimwypadkuniejesteśmywstaniedokonaćanalizydziałaniaczłowieka.Unifor-
mizującywpływstruktury,różnorodnenaciskistrukturalnepowodują,że–wbrew
temu,czegobyśmychcieli–stajesięonaanaliząkategoriistrukturalnej,analizą
określonegostrukturalnegoelementuszerszejcałościspołecznej,niezaśanalizą
działaniaczłowiekazjegoindywidualnościąiniepowtarzalnością.
Jużnajmniejszejednostkowezjawiska,procesyistrukturyspołeczneokazująsię
odmiennejakościowoodprocesówizjawisk,którewiązałysięzdziałaniemjednostek
ludzkich.Jużwnajmniejszychinajprostszychtypachstrukturspołecznychujawniają