Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.KONCEPCJARYZYKA
reprezentowanawliteraturzekontynentalnej(niemieckiej,francuskiej).Jeżeliryzyko
jestzjawiskiemtowarzyszącymniemalkażdejdziałalnościczłowiekaiwynikaono
zniepewności,oznaczato,żepodmiotyrynkowedziałająwsytuacji,wktórejbrak
imabsolutnejwiedzycodoprzyszłychwydarzeń.Wtymświetleryzykomożnarozu-
miećjakomożliwośćzaistnieniasytuacjiodmiennejodplanowanejczyzakładanej.
Natomiastwkanonieliteraturytraktującejoryzykuszkołyniemieckiejifrancuskiej
ryzykomanieodmiennienegatywnekonotacje.Sąznimzwiązanetakiepojęcia,jak:
strata,porażka,niepowodzenie17.
Jednocześnieobokpojęcianryzyko”wjęzykuangielskimfunkcjonujetermin
nhazard”.Pojęcieto,jakpodajeNewOxfordDictionaryofEnglish18,wywodzisię
odgrylosowejwymyślonejpodczasoblężeniazamkuHasartwPalestynie.Hazard
definiowanyjestjakomożliwośćponiesieniastraty,coodróżniagoodryzyka,które
wjęzykuangielskimoznaczajedyniemożliwośćuzyskaniarezultatówodmiennych
odplanowanych.Dalszeznaczeniatoprawdopodobieństwoiszansa,którajestwątpli-
wazewzględunaarbitralnieustalanezasadydziałania.Natomiastwyrazempozytyw-
nejstronyryzykajestpojęcieryzykaniezbędnego(ang.necessaryrisk),czylitakiego,
którenależypodjąć,byuzyskaćokreślonyrezultat.
Szerokiespojrzenienaproblemryzykawynikazjegowielopłaszczyznowości.
Popierwsze,odnosisięonodoróżnegozakresurozumieniarzeczywistości,podrugie,
dotykaróżnychpólbadawczych.Tenpierwszyobszardefinicjiczerpiezfilozofiiipytań
oistotębytu,tendrugimaznaczeniepraktyczneorazpodejmujeproblemniepewności
iryzykawsprecyzowanychdziedzinachwiedzy.Wprowadzonytudrugitermin-nnie-
pewność”-naderczęstotowarzyszyrozważaniomoryzyku.Niepewnośćchoćniejest
tożsamaryzyku,tojestznimnierozerwalniezłączona.Relacjęmiędzyryzykiemanie-
pewnościądobrzeopisujecytatzpublikacjibardziejpopularnieujmującejproblem,ale
trafiającywsedno:nistniejązjawiska,októrychwiemy,żesąprawdziweiinne,októrych
wiadomo,żesąfałszywe,jednakpomimocałejwiedzyonich,wciążpozostajązjawiska,
którychprawdziwośćlubnieprawdziwośćniejestznana.Nazwaćjenależyniepewnymi.
Jestsięniepewnymwróżnymstopniuwodniesieniudorzeczyprzyszłych,przeszłych
iteraźniejszych,codoktórychnieposiadasiępełnejinformacji.Takwięcniepewność
jestwszechobecnainiemaodniejucieczki”19.
FilozoficznerozważaniaoryzykuwynikajązpytaniaorolęczłowiekaweWszechświe-
cie,zasadzająsięnakantowskim:nkimjestem?”,ncomogęuczynić?”,ncopowinienem
uczynić?”20.Jeżeliczłowiekdziaławświecie,wktórymmogązajśćniekorzystnezdarze-
nia,musiistniećrelacjamiędzyjegodecyzjami,niepewnościąiryzykiem(zob.rysunek2).
Rozróżnieniewpodejściudoproblematykiniepewnościiryzykanaodmiennych
polachbadańwynikazkonsekwencji,jakieniosąjegoskutki.Ryzykoutratyokreślonych
wartościmonetarnychjestzetycznegopunktuwidzeniamniejistotneniżryzykośmierci
zpowodubłędulekarskiego.Wymiaretycznypowoduje,żewinnysposóbniepewność
17
Zob.np.M.Bitz,Entscheidungstheorie,Vahlen,München1981.
18
TheNewOxfordDictionaryofEnglish,ClarendonPress,Oxford1998,s.844.
19
D.V
.Lindley,UnderstandingUncertainty,JohnWiley&Sons,Hoboken2006,s.1.
20
L.Kołakowski,OcopytanasKant?,nTygodnikPowszechny”2006,nr3(2949).
19
