Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Marivaux,Monteskiusz).Stendhalprzedkładałkonkretnośćnadabstrakcję,dążyłdo
maksymalnegozbliżeniasiędorzeczywistości,budowałogólnyplanpowieści,nie
tracączoczuposzczególnychepizodów.Jegorealizmto„niezwierciadłochodzącepo
gościńcu”,lecz,zdaniemMaciejaŻurowskiego,„systemzwierciadełustawionych
wróżnychmiejscachipodniejednakowymkątem”.NowatorstwoStendhalastajesię
zrozumiałenatleewolucjigatunku,bowiempodniejednymwzględemjestonbardziej
nowoczesnyniżBalzakinierazbardziejodkrywczyniżFlaubert,a„swoiminajoryginal-
niejszymiinajtrudniejszymipomysłaminależywhistoriipowieścieuropejskiejdo
cyklurozwojowego,którymaswójpunktszczytowydopierownaszymstuleciu”.
NatomiastwanaliziePaniBovarybadaczomawiakompozycjępowieści,obiektywizm,
naturalizm,impresjonizmisymbolizmpisarzaoraznowąkoncepcjęczasu.Właśnie
nowakoncepcjaczasu,podstawowezagadnienieliteraturyXXwieku,któredocenił
Proust,jestnajwiększymosiągnięciemFlauberta.Technikaskojarzeńi„pamięć
mimowolna”,obecnewpowieści,odsyłajądoproblematykikompozycjiiprowadządo
Prousta.Flaubertjestmistrzemwkomponowaniuepizodów–polifonicznakompozycja
rozdziałuowystawierolniczej,któryjesttłemdlaflirtuRudolfaiEmmy,toprzykład
symultaneizmuiwyobraźnifilmowejavantlalettre.Arcydzieło,jakimjestPani
Bovary,stanowiniezbędnymomentwrefleksjinadsztukąpowieściopisarską.Dla
autorastudiumniemadrugiegotakiegoutworu,„gdziebymożnazaobserwować,jak
ztradycjikrystaliczniebalzakowskiejwyrastająwtakiejliczbieoryginalnezjawiska
powieściXXwieku”.
DługoletnierozważaniaiwnikliweanalizypozwoliłyMaciejowiŻurowskiemu
uporządkowaćobrazewolucjipowieścifrancuskiejwXVIIIiXIXwieku,auwagina
tematsztukipowieściopisarskiejStendhalaiFlaubertaipowiązańliteraturyzinnymi
sztukamiotworzyłyperspektywybadańnadestetykąpowieścieuropejskiejXXwieku.
IchoćProust,JoyceczyKafkaniestalisięprzedmiotemodrębnychartykułów,zawsze
stanowilipunktodniesieniawjegobadaniach.Przekładdwóchostatnichtomówcyklu
Wposzukiwaniustraconegoczasu–NiemaAlbertyny(1960)iCzasodnaleziony
(2001)możemyokreślićsłowamisamegoProustajako„krytykęwdziałaniu”(„la
critiqueenaction”).MaciejŻurowskiuważałProustazawielkiegoteoretykaimistrza
powieściXXwiekuichoćnienapisałposłowiadoCzasuodnalezionego,tojego
przekładoddającygłębię,bogactwo,finezję,giętkośćirozciągliwośćtejprozyjest
naturalnymowocemwieloletnichposzukiwań,analiziprzemyśleń.
Niniejszyprzeglądbyłbyniekompletny,gdybypominąłzainteresowaniaMacieja
Żurowskiegokrytykąliteracką,któreobejmująbardzowyraźniedwakręgizagadnień
–zjednejstronyjesttoewolucjaideikrytycznych,ujmowanychzawszewich
kontekścienaturalnymiwścisłympowiązaniuzproblemamihistoriiliteratury,
zdrugiejzaśstrony–koncepcjadziełaliterackiegoijegointerpretacja.Tedwieserie
przenikającychsięzagadnieńwystępująwjegopracachnajczęściejwformie„portretów
krytycznych”,zawszedoskonaleudokumentowanych.Studiaztegozakresukoncent-
rowałysięnadorobkuwybitnychbadaczyliteraturytejmiary,coGustaveLanson,
MarcelRaymond,GyörgyLukács,RenéWellek,LeoSpitzerczyJeanRousset.
Natomiastwdrugimkręguuwagaautorabyłaskupionanaproblematyceinterteks-
tualnościilekturywieloznacznejtekstupoetyckiego.
X
