Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wielkiejseriipoświęconejdramaturgiiróżnychkrajów
2
.WydawcątomubyłAlphonse
Denis,ruchliwypoligrafikomediopisarzminorumgentium.Odprawępoprzedza
tłumaczenieŻywotaJanaKochanowskiegopióraBohomolcaiszkicnapisanyprzez
Denisa,którymamgliste,alepochlebnewyobrażenieonaszejliteraturzerenesansowej,
natomiastjestbardzokrytycznywobecOdprawy.Niedostrzegawniejżadnejakcji,
choćprzyznaje,że„portretyhistoryczne”sąnakreślonewsposóbdosyćnaturalny,
aKasandrabudzizainteresowanie,gdyżjejproroczesłowa„dosyćdobrzemalują
wzburzenie,któreniąmiota”.PozatymżywydialogParysaiAntenoraumiejętnie
pokazujeichcharakteryistanowi„ekspozycjęgodnądziełabardziejuczonego”.
WsumiebowiemOdprawatoutwórprymitywny,figurującywantologiipoto,żeby
unaocznićpostęp,jakiegodokonałapóźniejdramaturgiapolska
3
.Sednotejocenyjest
zawartewukładzietomu.PrzedOdprawąznalazłysięwnimnastępująceutwory:
BarbaraRadziwiłłównaFelińskiego,GlińskiWężyka,WandaNiemcewicza,Katarzyna
II,carowaRosjiOgińskiegoikomediaLescoupsdusort,niesłusznieprzypisywana
KrasickiemupodjegopseudonimemMowińskiegoinawetnieznanapopolsku.
PrzekładOdprawy,prozaiczny,był,jakpóźniejustalono,dziełemJózefaBryk-
czyńskiego.WacławGasztowttwyraziłpogląd,żepierwotnytekstzostałpoprawiony
przezFrancuzanieznającegojęzykaoryginału.Ztegoteżpowodusądził,żeprzekład
trzebazaliczyćdokategorii„pięknychiniewiernych”
4
.Nienagannapoprawność
francuszczyznyzdajesiępotwierdzaćsłusznośćpierwszejczęścitegopoglądu,alenie
jegocałość,jakkolwiekprzekładjestdokonanywstylupóźnegoklasycyzmu,conie
powinnodziwićwokresie,kiedyFrancuzimieliwielkiekłopotyzSzekspirem.
WsamejkoncepcjitłumaczeniaproząiwocenieGasztowttazarysowałasięjuż
zasadniczarozbieżnośćmiędzyfrancuskąteoriąipraktykąwodtwarzaniuobcych
klasykówanaszymprzekonaniem,podziśniezłomniegłoszonym,żedlapoezji
polskiejtrzebadomagaćsięprzekładówmaksymalnieczyraczejcałkowicierespek-
tującychformęoryginału.WkażdymraziewersjaBrykczyńskiego,porównanaztym,
copóźniejosiągnąłtłumaczącnaprzykładmonologKasandry,teżprozą,Mickiewicz,
jeszczepóźniejAndréMary,niejestpozbawionazalet:
Pourquoicestourments,Dieucruel?Pourquoim,avoiraccordéunevoixprophétiquesima
voixnedoitfrapperquelesairs?Pourquoilirais-jedansl,avenirsimesparolessontregardées
commedesvilesimposturesoudessongestrompeurs?Quelshommespourrontprofiterdubienfait
demaprésence?Quelshommesécouterontfavorablementlesavisdictésparunespritquin,estpas
lemien?Aquoisertdoncd,avoirassujettimonseinoppresséetmesmembrestremblantsàunhôte
impitoyable?Envainjeluttecontrelui...Jecède.Apollon...Jenesuisplusàmoi...(s.545)
2
Chefs-d’œuvredesthéâtresétrangerstraduitsenfrançais,t.XXIII:Chefs-d’œuvreduthéâtre
polonais,Paris1823,s.515n.
3
PozatymDenisprzypomniał,jakowcześniejszeujęcietegosamegotematu,tragedięhistoryczną
J.MiletaLadestructiondeTroye.Jesttozapewnepodobieństwoprzypadkowe,aleinaczejsądziJerzy
Starnawski–por.jegoartykułPierwszestudiumpoświęcone„Odprawieposłówgreckich”(1823)
iwynikłestądkonsekwencjebadawcze,„RuchLiteracki”1977,nr6,s.456nn.
4
V.Gasztowtt,Variétés,„BulletinLittéraireetScientifique”1886,nr31,s.30–31.Gasztowttmówi
tam,żenazwiskoBrykczyńskiegowymieniłdopieroKrystynOstrowskiwroku1840(por.niżejprzyp.8),
alewystępujeonojużdziesięćlatwcześniejwTableaudelaPologneancienneetmoderneL.Chodźki.
2
