Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ksiąg,tworzącychpoemat,zatytułowanychwedleznakówzodiaku,tworzyłącznie
kompendiumwiedzy,wktórymautorprzeplataroztrząsaniaabstrakcyjnezdygresjami
praktycznyminatematmateriiżyciacodziennego,podnoszącteżkwestiekluczowe
dlarenesansu:miejsceBogawewszechświecie,naturęczłowieka,nędzęjegokondycji
iproblematycznemożliwościdoskonaleniasię,pochodzeniezła,fatumiwolnejwoli.
Astrologiaialchemiainteresująpoetęniemniejniżastronomiaikosmologia.
ChociażnajrozmaitszeaspektyZodiacusvitaebyłydrobiazgowozbadane,
szczegółowaanalizaźródełpoematuipełniejszewyjaśnienieidei,któreManzolimógł
miećwświadomości,byłybywięcejniżpożądane.Wliściededykacyjnym,skierowanym
doksięciaErcoleIId,Este,autorzdecydowaniezaprzecza,jakobymiałjakikolwiek
zamiarpodważaniareligii–zaprzeczeniebędącezpewnościąwyrazembardziej
ostrożnościniżlojalnościwobecKościoła:„Sitamenintantooperealiquidforte
reperiturquodanostrareligionealiquantumdissentirevideatur,mihiminime
imputandumcenseo.Namdumaliquandoderebusphilosophicisloquor,diversorum
opinionesrefero,praesertimplatonicorum.Quaesifalsaesunt,nonegosedipsi
reprehendisunt,cummeasitintentioacatholicanunquamdeclinare”[„Jeślijednak
wtakimdzieleznajdziesięprzypadkiemcoś,cowydajesięwpewnejmierzerozmijać
znasząreligią,niesądzę,żebynależałochoćbywnajmniejszystopniuprzypisywaćto
mojejosobie,atoztegopowodu,żekiedytuiówdzierozprawiamokwestiach
filozoficznych,przychodziminierazprzytaczaćpoglądyróżnychosób,azwłaszcza
platoników.Jeśliwięcsąonefałszywe,toniemnie,aleichnależyganić,skoromoją
intencjąjestnigdynieodbiegaćodprawdwiarykatolickiej”]
2
.
PodczasgdyPalingeniuszjestrozważnywswojejprezentacji,naprzykład
epikureizmu,gdzieindziejprzyjmujepostawęmniejpowściągliwą.Epikur,ukazujący
sięwsposóbcudownyosobiście,przedstawiaswojądoktrynęi,poelokwentnym
wywodzie,udzielapoeciepoglądowejlekcji,zabierającgododziedzinyZmysłowości,
podczasgdyAreteinterweniuje,potępiającgownajostrzejszychsłowachizmuszado
niesławnegoodwrotu(III,462ff.).ChociażEpikurdoznajesromotnejporażki,nie
możnawżadensposóbtwierdzić,żejegopoglądyzostałyodrzuconeprzezpoetę.
Rzeczywiście,jakwykazałaAdelaPerottaNosci,pozorneodrzucenieEpikurajest
jedynieelementemstrategii,którapozwalamuwnastępnychksięgachpoematu
wyeksponowaćistotnenaukiEpikurabezwymienianiago
3
.Potejwstępnejostrożności
Palingeniusrzucapróżneprzestrogi,gdyprzychodzimumówićoksiężachimnichach:
Fratervelmonachus,velquavislegesacerdos,
Hosfuge,pestisenimnullahacimmanior.Hisunt
Faexhominum,fonsstultitiae,sentinamalorum,
Agnorumsubpellelupi,mercedecolentes
NonpietateDeum,falsasubimaginerecti
Decipiuntstolidosacreligionisinumbra
Milleactusvetitosetmillepiaculacondunt,
2
MarcelliPalingeniiStellatiPoetaeZodiacusvitae,Rotterdam1722,s.8.Wszystkiecytatywedług
tejedycji;przekładucytatówłacińskichzPalingeniuszadokonałAndrzejKruczyński.
3
A.PerottaNosci,MarcelloPalingenioStellatoeLucrezio,„StudiItalianidiFilologiaClassica”
1927,V,fasc.2,s.111in.
30
