Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.MODELEEKONOMICZNE:KOMPROMISYIHANDEL
Ekonomiapozytywnastanowiznacznączęśćpracyekonomów,amodeleodgrywają
kluczowąrolęwniemalcałymzakresieekonomiipozytywnej.Jakwspomnieliśmywcześ-
niej,rządStanówZjednoczonychkorzystazmodelukomputerowego,abyoceniaćpro-
ponowanezmianywpolitycepodatkowej,awielewładzstanowychkorzystazpodobnych
modeli,abyoceniaćrezultatyswoichwłasnych,lokalnychdecyzjipodatkowych.
Wartozaznaczyć,żemiędzypierwszymadrugimpytaniemrównieżznajdujesię
ważnaróżnica,choćniecosubtelniejsza.Pierwszepytaniedotyczyłoprostychprzewidy-
wańprzyszłorocznychprzychodów–takzwanejprognozy.Zkoleidrugiepytanietypu
Hco,jeśli”dotyczyłotego,jakzmieniłybysięprzychody,gdybyzmienionoprawopodat-
kowe.Ekonomiściczęstosąproszenioodpowiedzinaobaterodzajepytań,leczmodele
sąszczególnieprzydatnedlapytańtypuHco,jeśli”.
Odpowiedzinategotypupytaniaczęstosłużąjakopodstawypóźniejszegowyzna-
czaniadecyzjiprzezpolityków,lecztowciążpredykcje,aniepreskrypcje,czylipowiedzą
nam,cobysięstało,gdybyśmywprowadzilijakieśzmiany,leczniemówią,czytezmiany
tocośdobrego,czyzłego.
Załóżmynaprzykład,żewaszmodelekonomicznypodpowiada,iżproponowane
zwiększenieopłatdrogowychpodniesiecenynieruchomościwpobliżuautostrad,lecz
obciążyosobydojeżdżająceautostradamidopracy.Czyoznaczato,żezwiększenieopłat
drogowychjestdobrą,czyzłądecyzją?Zależy,kogospytacie.Jakjużustaliliśmy,ktoś,
dlakogoważnajestokolicaautostrad,będziezapodwyżką,aktośskupionynapotrze-
bachkierowcówbędzieprzeciwko.Toocenawartościująca,niebędącaprzedmiotemana-
lizyekonomicznej.
Mimotoekonomiściczęstozajmująsięekonomiąnormatywnąidoradzająpoli-
tykom,jakiedecyzjepodjąć.Jakmogątorobić,gdymożewcaleniebyćHpoprawnej”
odpowiedzi?
Jednązodpowiedzinatopytaniejestto,żeekonomiścisąteżpoprostuobywate-
lami,akażdyznasmaswojeopinie.Jednakanalizaekonomicznamożeczęstobyćwy-
korzystana,abywykazać,żeniektóredecyzjesąpoprostulepszeodinnych,niezależnie
odpoglądów.
Załóżmynaprzykład,żedecyzjeAiBprowadządotegosamegocelu,leczdecyzja
Astawiaprzytymwszystkichwlepszejsytuacji,niżzrobiłabytodecyzjaB–albochociaż
poprawiasytuacjęniektórych,bezpogarszaniasytuacjiinnych.Wtakiejsytuacjidecyzja
AjestzdecydowaniebardziejefektywnaoddecyzjiBiniematużadnejocenywartościu-
jącej:mówimyotym,jakosiągnąćdanycel,anieosamymcelu.
Naprzykładwcelupomocyubogimrodzinomwzaspokojeniupotrzebmieszkanio-
wychzastosowanodwieróżnemetody:regulowanieczynszu(wyznaczaniemaksymalnego
czynszu,jakimogąpobieraćwynajmujący)idotacjenaczynsz,wramachktórychrodziny
otrzymujądodatkowefunduszenaopłatęczynszu.Niemalwszyscyekonomiścizgadzają
się,żedotacjesąbardziejefektywnymrozwiązaniem.Itak,lwiaczęśćekonomistów,nie-
zależnieodswoichosobistychpoglądów,preferujedotacjenaczynszodregulacjiczynszu.
Gdydecyzjepolitycznemożnaporównywaćwtensposób,ekonomiścizazwyczaj
zgadzająsięzesobą.Jednak,jakwiadomo,czasemsięzesobąsprzeczają.
65
