Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Niemiec,Austriak,Niemiecaustriacki:pojęciakontrowersyjne
41
UniwersytecieJagiellońskimwKrakowieFryderykZoll,gdywroku1917podczas
jednegozcodziennychspotkańwnamiestnictwieweLwowieniezgodziłsięzpunk-
temwidzeniaówczesnegonamiestnikaGalicji,generałaKarlaGeorgahrabiego
Huyna95.Zollzapamiętałnastępującyincydent:
Dyskusjeprowadzonewprawdziezawszewnajuprzejmiejszymtonie,nierazdochodziły
dostwierdzeniazupełniesprzecznychzapatrywań.Razjeden,gdyśmydojśćdozgody
niemogli,odezwałemsięzniechęcią:„Lepiejotejrzeczywięcejniemówić,boprzecież
EkscelencjajestNiemcem,ajaPolakiem,więcnieuzgodnimynaszychpoglądów”.Na
toodpowiedziałHuynpodniesionymgłosem:„JakPanmożesztwierdzić,żejajestem
Niemcem.JeszczegotówjesteśPanzrobićzemnieeinenDeutschnationale[n].Proszę
pamiętaćraznazawsze,żejajestemAustriakiem”96.
Tymstwierdzeniemówczesnynajwyższyrangąniemiecko-austriackiurzędnik
wGalicjidałjednoznaczniedozrozumienia,żeniejestNiemcem,leczAustriakiem,
przyczymnależyoczywiścieuwzględnićfakt,żewroku1917chociażbytylkowsku-
tekmilitarnychporażekwwojnieświatowejmożnabyłoprzewidziećzmianywnie-
miecko-austriackichstosunkach.ZollsłuszniewyjaśniałpostawęHuynaówczesną
politykąniemieckichnacjonalistów(Deutschnationale),którzydążylidopołączenia
niemieckojęzycznychkrajówmonarchiiaustriackiejzNiemcami.Politykętęzarówno
Zoll,jakiHuynzdecydowanieodrzucali,aczkolwiekczynilitozodmiennychpobu-
dek.Przykładtenpokazujewyraźnie,żejeszczenapoczątkuXXw.używaniepojęcia
„Niemiec”byłojaknajbardziejprzyjętewobecniemiecko-austriackiegourzędnika
wGalicji,wtymwypadkuwysokiegorangąoficera,ajednocześnieostatniegona-
miestnikaGalicji.
Należynatomiaststwierdzić,żewcześniejrozróżnianotakieterminyjak„Nie-
miec”i„Austriak”,jaktouczyniłwswoichwspomnieniachzroku1886urodzony
wKrakowieWalerianZaklika.Wewspomnieniachtychpojawiasięrównieżpostać
hrabiegoHuyna.HrabiaHuynbyłwGalicjijużdobrzeznany,zanimjakooficer
wstaniespoczynkuwroku1917zostałmianowanynamiestnikiemGalicji,ponieważ
przezlatabyłonkomendantemstacjonującegowTarnowiegalicyjskiego2.Pułku
Ułanów.Przyczym–zgodnieztymcopiszeZaklika–niezostawiłtamposobiezbyt
miłychwspomnieńwśródPolaków.Wczasachjegopoprzednika,baronaErnstavon
Hagena–icopodkreślaZaklika–Niemca,koegzystencjaoficerówróżnychnarodo-
wościprzebiegaładośćharmonijnieicałkiemwesoło,coprawdopodobniebyłorów-
nieżzasługąjegożony,zdomuhrabiankiPonińskiej.Sytuacjatauległaradykalnej
zmianiewrazzobjęciemstanowiskaprzezHuyna.Zaklika,którywtymczasiebył
młodym,początkującymoficeremwTarnowie,takprzedstawiapoczynionewówczas
obserwacje:
95
UrodzonywWiedniuKarlGeorghrabiavonHuynbyłwroku1893majoremiszefemsztabu
dywizjikawaleriiwKrakowie,awlatach1899–1904komendantemstacjonującegowTarno-
wiegalicyjskiego2.PułkuUłanów.
96
WspomnieniaFryderykaZolla...,s.207.
