Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Obrazsiebie.Projekcjatwórczawwytworachplastycznychdzieci...
czytywanaiwbrewtemu,cosugerowałRogers,odnoszonadoosóbzdrowych
aniedoneurotyków.
Mimożepojęcie„ja”nieinteresowałoprzedstawicieliklasycznejpsy-
choanalizy,późniejsinastępcyFreudapoświęcalitemuzagadnieniuuwagę.
WspomniećwtymmiejscumożnapoglądyHarry’egoStackaSullivanazawar-
tewproponowanejprzezniegopsychologiiinterpersonalnej.Wszczególno-
ściwartozwrócićuwagęnateorierelacjizobiektem,którepocząwszyodlat
czterdziestychXXwieku,nadalrozwijane.Skupiająsięonenasamoocenie,
spójności„ja”
,przedewszystkimzaś-narelacjachinterpersonalnych,przy
czymbierzesięwnichpoduwagę,m.in.wpływosóbznaczących-obiektów
(tj.wewnętrznychpsychicznychreprezentacjiinnychosób)nareprezenta-
cjewłasnejosobyiinnychludzi.Istnienie„ja”(określanegojakoegoczyself)
umożliwiazrozumienieaktualnychzachowań.Wramachteoriirelacjizobiek-
temwspółcześnierozwijanyjestnurtpsychologiiself,m.in.reprezentowany
przezHeinzaKohuta,DanielaSterna.
Trzeciązwymienionychwcześniejkoncepcjiteoretycznych,którakoncen-
trujesięwokół„ja”
,jestpodejściespołeczno-poznawcze.Traktujeono„ja”jako
systempojęciowy,dziękiktóremuczłowiekmożewłączaćdoswojejwiedzyin-
formacjepochodzącezdoświadczenia.Wtensposóbdokonujeonprzekształ-
caniaświataobiektywnegowsubiektywny.„Ja”traktowanejestjakoschemat,
dziękiktóremuinformacjemogąbyćprzetwarzane.
„Ja”
,czyli„pojęciesiebie”(selfconcept),pojmowanejestjakosystemschematów,który
selekcjonujeiaktywniemodyfikujeto,cojestspostrzegane,przechowywanewpamięci
iodpamiętywaneprzezjednostkę68.
Takisposóbujmowania„ja”jestzgodnyzmetaforąkomputerową.
Dlaprzedstawicieliwspomnianegokierunkucharakterystycznejesttrak-
towanie„ja”jakozłożonegoczynnikałączącegoróżneinformacjedotyczące
podmiotu.Uznawanejestonozacentralnyośrodeksterującyinformacjami,
pełniącynadrzędnąfunkcjęnakażdymetapieichprzetwarzania.Przyjmuje
się,rozwój„ja”przebiegawtakisamsposóbjakrozwójstrukturpoznaw-
czych,wczymzasadnicząrolęodgrywająpowtarzającesiędoświadczenia69.
„Ja”wdużejmierzewpływanazachowaniejednostki.Stanowiono
...jedenznajbardziejistotnychregulatorówzachowania,któryzapośredniczawiększość
znaczącychprocesówintrapersonalnych(przetwarzanieinformacji,emocje,motywa-
cja),jakiinterpersonalnych(spostrzeganiespołeczne,wybórsytuacji,wybórpartnera,
strategiainterakcjietc.)70.
68W
69Por.H.Gasiul,Oblicza„Ja”...,s.47.
.Turopolski,Koncepcja„Ja”...,s.59.
70H.Markus,E.Wurf,Tedynamicself-concept:Asocialpsychologyperspectives,„Annual
RevievofPsychology”1987,vol.38,s.299-337.Za:W
.Turopolski,Koncepcja„Ja”...,s.59.