Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wojnajakoinstytucjaprawa
23
możliwośćwszczęciawojny,jeślipaństwo-dłużnikniechciałopoddaćsięarbitra-
żowi(odmówiłoarbitrażu,nieodpowiedziałonapropozycjęarbitrażualbounie-
możliwiałoukonstytuowaniesięorganuarbitrażowego)alboniezastosowałosiędo
jegorozstrzygnięcia.Ponadto,Konwencjataniemiałazastosowaniadomiędzy-
rządowychpożyczek,leczdotyczyławyłączniepożyczekudzielonychindywidual-
nymosobom,którychstanowiskobyłooficjalniepopieraneprzezdanyrząd.Nie-
licznepaństwa,któreratyfikowałytęKonwencjępoczyniływielezastrzeżeń,które
dodatkowoosłabiałyteninstrumentprawny.Byłatojednakpierwszaumowa
35
międzynarodowa,wktórejwskazanonielegalnypowódwszczęciawojny.
36
Dopełniającobrazregulacjiprzyjętychnakonferencjachhaskich,któredotyczyły
statusuprawnegowojny,należywymienićKonwencjędotyczącąrozpoczęciakro-
kównieprzyjacielskichz1907r.(IIIKonwencjaHaska).Konwencjataprecyzo-
37
wała,żekrokówwojennychniepowinnosiępodejmowaćbezuprzedniegoinie-
dwuznacznegozawiadomieniawformieumotywowanegowypowiedzeniawojnylub
ultimatumzwarunkowymwypowiedzeniemwojny.CelemKonwencjibyłozmini-
malizowaniemożliwościwszczęciawojnyprzezwprowadzeniepewnychwymo-
gówformalnychdotyczącychjejrozpoczęcia,stworzeniepewnychniewielkich,ale
zawszeutrudnień.PostanowieniaIIIKonwencjiHaskiejbyłyprzyniemalkażdej
38
okazjilekceważone.Wartopodkreślić,żeżadnazkonwencjihaskichniedelegali-
zowaławojny.
PoczątekXXwiekuobfitowałwwieleumówbilateralnych,którewprowadzały
obowiązekskorzystaniazpokojowychśrodkówrozwiązywaniasporów.Donaj-
słynniejszychnależałytraktatyzawieraneod1913r.zinicjatywyamerykańskiego
sekretarzastanuWilliamaJenningsaBryana,którewprowadzałyprocedurękoncylia-
cyjnąmiędzyStanamiZjednoczonymiadanympaństwem(tzw.traktatyBryana).
39
Każdazestronwybieraładwóchprzedstawicieli,zktórychtylkojedenmógłmieć
obywatelstwotegokraju.Takwyłonionaczwórkawybierałapiątegoczłonkasta-
łejkomisji.Wraziezaistnieniasporukomisjamiałazbadaćfaktyiopracować
wciągurokuraport,któryniebyłdlastronwiążący.Jednakdoczasuostatecznego
opracowaniaraportustronybyłyzobowiązanedopowstrzymaniasięoddziałań
zbrojnych.TraktatyBryananiewprowadzałyzakazuwojny,aledawałyczasna
uwagoprawnomiędzynarodowychpodstawachbezpieczeństwaiładumiędzynarodowego,[wi]
R.Kuźniar,Z.Lachowski(red.),Bezpieczeństwomiędzynarodoweczasuprzemian.Zagrożenia
-Koncepcje-Instytucje,PolskiInstytutSprawMiędzynarodowych,Warszawa2003,s.270-271.
35
J.Westlake,InternationalLaw,PartI,Secondedition,CambridgeUniversityPress,London
1913,s.19.
36
R.Kolb,Iuscontrabellum...,op.cit.,s.24.
37
DzU1927,nr21,poz.159.Zob.szerzejE.C.Stowell,ConventionRelativetotheOpening
ofHostility,AJIL1908,t.2;Z.Cybichowski,Rozpoczęcieiwypowiedzeniewojnywprawie
państwowymiprawienarodów,WydawnictwoSeminarjumPrawaPublicznegoUniwersytetu
Warszawskiegonr6,Warszawa1926,s.142in.
38
C.A.Pompe,Aggressive...,op.cit.,s.4.
39
Zob.TheBryanPeaceTreaties,AJIL1913,t.7(tekstanonimowy).
