Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Delegalizacjaagresji
integralnączęściątraktatówpokojowychzawartychzpaństwamiOsi,swójpodpis
złożyły32państwauczestniczącewwojnieoraz13państwneutralnych.Wydawało
54
sięwięc,żeporazpierwszywhistoriiistniejepowszechnykonsensus,iżnależy
wyeliminowaćgroźbęwojnyzestosunkówmiędzynarodowych.Analizaposzczegól-
nychpostanowieńPaktuLNrozwiewajednaktezłudzenia.
PreambułaPaktuLNjestniezwykleobiecująca.Państwabowiemstwierdzają
wniej,żewceluosiągnięciamiędzynarodowegopokojuibezpieczeństwastrony
zobowiązująsiędonieuciekaniasiędowojny(nottoresorttowar).Równiezachę-
cającobrzmiartykuł10Paktu,zgodniezktórymczłonkowieLigizobowiązują
sięszanowaćiutrzymywaćprzeciwkozewnętrznejagresjiintegralnośćterytorialną
orazobecnąniezależnośćpolitycznąwszystkichczłonkówLigi.RadaLNnatomiast
wprzypadkuagresjilubjejgroźbymiaładoradzaćwsprawieśrodków,jakiepowin-
niprzedsięwziąćczłonkowie,abywypełnićniniejszezobowiązanie.
Artykuł10miałmiećwedługWilsonapierwszorzędneznaczenie,gdyżjegoza-
daniembyłaochronamniejszychpaństwprzedwielkimi.Irzeczywiście,napierw-
55
szyrzutoka,brzmienietegoprzepisuwskazujenaprawnyzakazwojny,zwyjąt-
kiemsamoobrony,cobyłojednązgłównychprzyczynnieratyfikowaniaprzez
56
StanyZjednoczonePaktuLigiNarodów,gdyżobawianosię,żezewzględuna
gwarancjewnimzawarte,artykuł10popchnieświatkukolejnejwojnie.Kanada
57
proponowałanawetwykreślenieartykułu10zPaktuLN.
58
Problemjednakpolegałnatym,żepostanowieniaartykułu10(niewspomina-
jącopreambule)niebyłyzintegrowanezartykułami11-15PaktuLN,któredo-
puszczałymożliwośćwszczęciawojnypowyczerpaniuodpowiedniejprocedury.
Wdodatkusystemsankcjiprzewidzianywartykule16Paktumiałbyćuruchamia-
nytylkowówczas,gdydanepaństwoniezastosowałosiędopostanowieńartykułów
12,13i15.Niebyłowięcmowyoartykule10.PonadtoZgromadzenieLigiNa-
rodówprzesądziło,żewwyłącznejkompetencjiczłonkówLNleżydecyzja,codo
przedsięwzięciaśrodkówmającychnacelurealizacjęzobowiązańwynikających
zartykułu10.Ztychwłaśniewzględówprzyjmowano,żeartykuł10jestpodpo-
59
państwo,zarównowielkim,jakimałym,wzajemnychgwarancjiniezawisłościpolitycznejicałości
terytorialnej”.L.Gelberg,Prawo...,op.cit.,t.2,s.13.
54
DzU1920,nr35,poz.200.
55
F.P.Walters,AHistoryoftheLeagueofNations,t.1,OxfordUniversityPress,London1952,
s.48.
56
C.Antonopoulos,TheUnilateral...,op.cit.,s.11.W.Czaplińskimówizkoleiobezwzględ-
nymzakaziewojnyagresywnej.W.Czapliński,Skutkiprawnenielegalnegoużyciasiływstosun-
kachmiędzynarodowych,PolskaAkademiaNauk,AgencjaScholar,Warszawa1993,s.16.
57
W.Komarnicki,Ladéfinitiondel’agresseurdansledroitinternationalmoderne,nRecueil
descours”1949-II,s.24;F.P.Walters,AHistory...,op.cit.,t.1,s.49.
58
F.P.Walters,AHistory...,op.cit.,t.1,s.258in.;J.B.Scott,InterpretationofArticleX
oftheCovenantoftheLeagueofNations,AJIL1924,t.18,s.110.
59
TegozdaniabyławiększośćuczestnikówdebatywZgromadzeniuLN.Nieprzyjętojednak
odpowiedniejrezolucjiwtejsprawie,gdyżnieosiągniętojednomyślności(Persjabyłaprzeciwko).
I.Brownlie,International...,op.cit.,s.64.Zob.jednakprzedewszystkimJ.B.Scott,Interpretation...,
op.cit.,s.108in.
