Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
RozdziałI.Rzeczodemokracji–rozważaniaocharakterzepodstawowym
DozbliżeniamiędzyliberalizmemademokracjądoszłozasprawąJ.BenthamaiJ.S.Mil-
la26.WedługJ.S.Millademokracjatonarzędzie,którestwarzamożliwośćdokonywania
zmiannalepsze.ZanajlepszysposóbnarządzenieJ.S.Milluznajedemokracjęreprezen-
tatywną(posługującąsięzasadąreprezentowaniaprzezwybranychpolitykówinteresów
ludzi,którzynanichgłosowali),aniebezpośrednią,jakafunkcjonowaławAtenach,
gdziedecydowaliwszyscyobywatele.DlategoteżJ.S.Millpostulowałm.in.uregulowa-
niezasadsystemówwyborczych27.Wrozważaniachdotyczącychdemokracjiwskazuje
onnapewienelitaryzm,którypoleganatym,żendemokracjaniemożeprzerodzićsię
wrządymiernot,stądteżpowinnaonakierowaćsiędążeniemdotego,abyrządzili
najlepsi.Warunkiemuzyskaniatakiegoefektujestograniczenieprawawyborczego
izróżnicowaniewartościgłosówwyborczych”28.
Wspomniećnależyokonstrukcjiidealnegospołeczeństwawrelacjachzpaństwem
wświetleumowyspołecznejzaprezentowanejprzezJ.J.Rousseau.Autortenwska-
zywał,żewumowieważneznaczenienależynadaćtakimwartościom,jakwolność
irównośćwszystkichludzi.Tylkoumowaspołecznapozwalanautworzeniewspólnoty
politycznej,wktórejzapewniasięrówneprawawszystkimjednostkom.Warunkiem
tejumowyjestnzupełneoddaniesiękażdegoczłonkazewszystkimijegoprawami
całemuspołeczeństwu(...)Wreszcie,każdyoddającsięwszystkim,nieoddajesięni-
komu;ponieważniemażadnegoczłonka,nadktórymnienabyłobysiętychsamych
praw,jakiemusięwzględemsiebieodstępuje,uzyskującekwiwalentwszystkiego,co
siętraci,iwięcejsiłydlazachowaniategocozostaje”29.Umowaspołecznajestwyrazem
wolnościpolitycznejrozumianejjakowolapowszechna(volontégénérale),zawierająca
nzobowiązaniedomyślne,któremożenadaćmocobowiązkominnym,jeżeliktokol-
wiekodmówiposłuszeństwawolipowszechnej,będziedotegozmuszonyprzezcałe
ciało;conieoznaczaniczegoinnegojaktylkoto,żebędziezmuszonydowolności”30.
26
Utylitaryścipojmowaliswojefilozoficznezadaniejakopewnegorodzajupróbęwyłożeniaobiektywnej
zasadydeterminowaniadziałań(zasadaużyteczności).nUtylitaryzmbyłczęstopostrzeganyjakofilozofia
polityczna,któraustanawiarządydemokratycznejakoinstytucjępolityczną”-R.H.Popkin,A.Stroll,Filozofa,
przeł.J.Karłowskiiin.,Poznań1994,s.53i54.Jednakwcześniejniżwymienienifilozofowiefrancuskifilozof
dobyrewolucjiD.deTracyłączyłjużelementydemokratyzmuiliberalizmu,twierdzącm.in.,żedemokracja
totakiustrój,wktórymorganypaństwowesąwyłanianewdrodzewyborów,anietaki,gdziecałyludmusi
uczestniczyćwsprawowaniuwładzybezpośrednio-zob.K.Dobrzeniecki,Demokracja...,s.34.
27
Zob.K.Dobrzeniecki,Demokracja...,s.34.JakwskazujeW
.Bernacki,J.S.Millpostulował,bypo-
wszechneprawowyborczebyłofaktemustrojowymwpaństwachodługichtradycjachdemokratycznych,
aprawemwyborczymwpierwszejkolejnościpowinnibyćobdarzeniludziepłacącypodatkiorazumie-
jącyczytaćipisać-zob.W
.Bernacki,Demoliberalizm(hasło)[w:]Słownikhistoriidoktrynpolitycznych,
red.M.Jaskólski,Warszawa1999,s.36.
28
A.Szahaj,A.N.Jakubowski,Filozofa...,s.51.
29
Zob.J.J.Rousseau,Umowaspołeczna,przeł.A.Peretiatkowicz,Kęty2001,s.19.Rousseaupodkreśla,
żenumowazasadnicza,zamiastniszczyćwolnośćnaturalnąprzeciwnie,stawiawmiejscepochodzącej
znaturynierównościfizycznejmiędzyludźmirównośćmoralnąiprawowitąiżewszyscy,pozostającymi
nierównymicodosiłylubumysłu,stająsięrównymipoprzezukładiprzezprawo”(J.J.Rousseau,Umowa...,
s.25).Zob.B.Bernardi,Rousseau.Ducontratsocial,Paris2012,s.15.
30
Zob.J.J.Rousseau,Umowa...,s.22.
