Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
RozdziałI.Rzeczodemokracji–rozważaniaocharakterzepodstawowym
Rousseau)36.Umowaspołecznaniejesttufaktem,leczideąrozumupraktycznego,ajako
nniewywodliwazdoświadczenia,nietylewięcwyjaśniapaństwotakimjakimonojest,
leczraczejtakimjakimonowinnobyć”37.Kantuważał,żekażdepaństwozawieratrzy
władze:władzępanującą(suwerennazwierzchność)wosobieustawodawcy,władzęwy-
konawcząwosobierządzącego(zgodniezustawą)orazwładzęsądowniczą(przyznającą
każdemuto,comusięzgodniezustawąnależy)wosobiesędziego.nPrzyczymwładza
ustawodawczaprzysługujejedyniezjednoczonejwoliludu(...)Członkowietakiego
społeczeństwa,zjednoczeniwceluustawodawstwa(societascivilis),tzn.członkowie
państwa,nazywająsięobywatelami(cives).Doprawnychatrybutów,nieodłącznychod
samejjegoistoty(jakotakiej)należą:wolnośćwstosunkudonorm(...)obywatelska
równość(...),obywatelskasamodzielność(...).Konsekwencją(tejsamodzielności)jest
obywatelskaosobowość,polegającanatym,żewsprawachprawnychniemusionbyć
reprezentowanyprzeznikogoinnego.Otymczykogośmożnauznaćzaobywatela,
rozstrzygajedyniezdolnośćgłosowania”38.Zatemsuwerenemwpaństwiejestlud,ergo
ustrójwpaństwiepowinienbyćtakkształtowany,njakobytosamsobiepodyktowałlud
dojrzałyirozumny”39.
Z.Kuderowiczpodkreśla,żeI.Kantprzywiązywałznaczeniedonrządureprezenta-
tywnego”
,przyczymniechodzituodemokracjępośrednią,wyłaniającąreprezentację
ludu.Autortenwyjaśnia,żenKantnadajezasadziereprezentacjisensszczególny.Rząd
reprezentatywnyskładaćsięmożeznielicznejgrupy,anawetzjednegomonarchy.
Ichreprezentatywnośćpolegatunatym,żepotwierdzająswymautorytetemsystem
republikański,praworządny,reprezentująprawowobecludności,wspierajądziałania
praworządne.(...)Wtymujęciurządwłaściwieniereprezentujeobywateli,leczrepre-
zentujeporządekprawnywobecobywateli.Stanowiskatakiegoniemożnachybauznać
zaprzejawdemokracji,leczraczejzaakceptacjęrządówautorytatywnych,alezarazem
wspierającychpraworządność”40.
36
A.Szahaj,A.N.Jakubowski,Filozofa...,s.58.
37
A.Szahaj,A.N.Jakubowski,Filozofa...,s.58.
38
Zob.I.Kant,Metafzycznepodstawynaukiprawa,przeł.W
.Galewicz,Kęty2006,s.120i121.
39
Zob.I.Kant,Spórfakultetów:wznowionepytanieczyrodzajludzkistalezmierzakutemu,colepsze?,
przeł.M.Żelazny,Toruń2003,s.143.
40
Zob.Z.Kuderowicz,Praworządnośćademokracja.DylematyflozofipolitycznejwNiemczechprzeło-
muXVIIIiXIXwieku[w:]Filozofaademokracja,red.P.W
.Juchacz,R.Kozłowski,Poznań2001,s.51in.
NiemieckifilozofJ.G.Fichtestoinastanowisku,żesamademokracjaprzedstawicielskaniejestwystracza-
jącągwarancjąpraworządności.Kryteriumpraworządnościodnajdujewprocedurzeprawnej,wsposobie
wymiarusprawiedliwości.Fichteproponujedodaćdoproceduralnychzabezpieczeńdemokracjiinstytu-
cjonalneuzupełnienietegoustrojupoprzezpowołanieinstytucjieforatu,tj.wybieranegoprzezwspólnotę,
naokreślonyczas,nzespołunietykalnychprawnieosóbzaufanych,któreoceniajądziałalnośćwładzypod
względemzgodnościzprawem”
.JakwskazujeZ.Kuderowicz,ideaeforatuczyniztegofilozofanprekursora
koncepcjisądukonstytucyjnegojakoinstytucjioceniającejzgodnośćzarządzeńwładzyzkonstytucją”-
Z.Kuderowicz,Praworządność...,s.55.
