Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Pojęciedemokracji
35
NatomiastG.W.F
.Hegeluważałpaństwozapierwotniejsze41ibardziejistotneodjed-
nostki42.Jednostkadopieronwramachpaństwanabierarealnościiwartościmoralnej.
Zpunktuwidzenialiberałów,jakLocke,państwobyłodlaobywateli,azpunktuwidzenia
Heglabyłoodwrotnie”43.Hegelkrytykującdemokracjęparlamentarną,podnosił,że
nustrójdemokratycznyzawodziwdwuważnychsferachwspółczesnegospołeczeństwa.
Popierwsze,niezapewniarealizacjizasadypraworządności,nieutrwalarządówprawa,
istotnegowarunkupomyślnegoistnieniaspołeczeństwaobywatelskiego.Podrugie,nie
służymoralnejipolitycznejintegracjiwokółwartościogólnopaństwowychiutrwala
politycznąatomizację.(...)ZnaczniewiększąwartośćniżdemokracjaposiadadlaHegla
koncepcjasilnejwładzypaństwowej,niezależnejodprzypadkowychwyborów”44.Jedno-
cześnieHegelprzezpojęciespołeczeństwaobywatelskiegopojmujenaródjakonstrukturę
duchaobiektywnegojużgotowądostworzeniapaństwa.Wtymsensiespołeczeństwo
obywatelskiestanowiwewnętrznątreśćorganizmupaństwowego”45.
NależyzwrócićuwagęnapostanowieniaDeklaracjiPrawCzłowiekaiObywatela,któ-
razostałauchwalona26.08.1789r.Akttenstanowitryumffilozofiioświeceniaoraz
podwalinyaktualnychregulacjiprawczłowieka46.Deklaracjaskładasięzdwóchgrup
zagadnień:zasadorganizacjipaństwa(np.zasadasuwerennościnarodu)orazfunda-
mentalnychinienaruszalnychprawiwolnościobywatelskich(np.prawawolności,
własności,równościwobecprawaisądu)47.Deklaracjawywarłatrwaływpływ,zwłaszcza
41
H.Olszewskiwskazuje,żentezaopaństwie-narodzieipaństwiesymboluwolnościprowadziłaHegla
dokultuorganizacjipaństwowej.Istnieniepaństwajestspołecznąkoniecznością.Państwoniestanowiśrodka
służącegojakimśinnymcelom;państwojestcelemsamymwsobie.(...)Hegelodrzucałideęspołecznego
kontraktu,jakoźródławładzypaństwowej;protestowałteżprzeciwkokoncepcjipaństwajakosumyjednostek
zamieszkującychokreśloneterytorium”
.H.Olszewski,Historiadoktrynpolitycznychiprawnych,Warszawa
1982,s.254.
42
Hegelodrzucawyborypowszechne,którezamiastrozwijaćdemokrację,prowadządojejwynatu-
rzenia.Dostrzegaalienacjęobywatelawprocesiewyborczym-takM.Nieć,Komunikowaniepolityczne
wnowoczesnympaństwie,Warszawa2013,s.123.Szerzejzob.G.W.F
.Hegel,Zasadyflozofiiprawa,przeł.
A.Landman,Warszawa1969,s.306in.
43
Zob.W
.Tatarkiewicz,Historiaflozofi,t.2,Warszawa2007,s.244.
44
Zob.Z.Kuderowicz,Praworządność...,s.59.
45
Zob.M.Żelazny,Heglowskaflozofaducha,Warszawa2000,s.308.
46
Zob.preambułęDeklaracjiPrawCzłowiekaiObywatelaz26.08.1789r.:nPrzedstawicieleLudu
Francuskiego,ukonstytuowaniwZgromadzenieNarodowe,uważając,żenieznajomość,zapomnienieilek-
ceważeniePrawCzłowiekasąjedynymiprzyczynaminieszczęśćpublicznychinadużyćrządów,postanowili
przedstawićwuroczystejDeklaracjinaturalne,niezbywalneiświęteprawaCzłowiekawcelu,abytaDeklaracja
staleobecnawśródczłonkówspołeczeństwa,przypominałaimnieustannieichprawaiobowiązki,abyakty
WładzyUstawodawczejiWykonawczejmogłybyćwkażdejchwiliporównywanezcelemkażdejinstytucji
państwowejibyłydziękitemubardziejszanowane;abyżądaniaobywatelioparteodtądnazasadachpro-
stychiniewątpliwychbyłyukierunkowanezawszenautrzymanieKonstytucjiiszczęściaogólnego.Wobec
powyższego,ZgromadzenieNarodoweuznajeideklaruje,wobecnościipodauspicjamiIstotyNajwyższej,
następująceprawaCzłowiekaiObywatela”
.Zuwaginacharakterprawnydeklaracjiuznano,żewolności
iprawaistniejąniezależnieodstanowienia-mającharakternaturalny-awięcmogąbyćtylkoprzedmiotem
odkrywaniaideklarowania-takP
.Winczorek,Nauka...,s.136.
47
Zob.art.VIDeklaracjiPrawCzłowiekaiObywatelaz26.08.1789r.,którystanowi:nUstawajest
wyrazemwolipowszechnej.WszyscyObywatelemająprawobraćosobiścielubzapośrednictwemswych
