Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HenriAdamczewski:metaoperacjawjęzykuitłumaczeniu
33
lubsytuacyjnie,atym,coprzedstawiajakoinformacjęnową35.Ująćmożna
torównieżjakoporuszaniesięmiędzywyboremnaliniisyntagmatycznej,
awięczamkniętym,orazwyboremnaliniiparadygmatycznej,awięcotwar-
tymwmomenciehicetnuncmówiącego.
Pojedynczyjęzykmawswojejstrukturzezapisanemechanizmyrządzące
zachowaniamiwspólnymidlawszystkichjęzyków.Szczególniecennejest
więcbadanieichmanifestacjiwzestawieniuzinnymijęzykami,copozwala
naweryfikacjęistnieniawspólnychnadrzędnychmechanizmów,określa-
nychprzezbadaczamianemUukrytejarchitektury"(Adamczewski1991:17),
realizowanychprzypomocyodmiennychśrodkówwkażdymznich.
Tradycyjnegramatykimajątendencjędobraniapoduwagęjedynie
powierzchniowych-żebyniepowiedziećpowierzchownych-przejawów
35H.Adamczewskiwswoichpracachwielokrotnieporuszakwestięopozycjimiędzy
angielskimiformamiczasownikowymipraesensorazBE+-INGwyjaśnianejwgramatykach
tradycyjnychzapośrednictwempozajęzykowegokonceptutrwania.Naprzykładwzdaniu
Ileavetomorrowmamydoczynieniazpredykacjątypurematycznego:czasownikotwiera
miejscedlanowegoelementutomorrow,wybieranegowtrakciekonstruowaniawypowiedzi
spośródinnychdostępnychpotencjalniewświadomościmówiącegojakoelementosipara-
dygmatycznej.Natomiastpredykatzawierającydrugąformęjestmanifestacjątematycznego
ujęciaokreśleniaczasu.WzdaniuIamleavingtomorrowkompleksowypredykat(LEAVE
TOMORROW)istniejeuprzedniowświadomościmówiącegojakocałośćwstosunkudopod-
miotugramatycznegoI,wnoszącegotuinformacjenową(Adamczewski1996:16,68).Stanowi
więcwypowiedzenienasycone(énoncésaturé),czylitakie,wktórympodmiotmówiącydokonał
jużmentalniewyboru,aplikującjedynieswójfiltroglądusytuacjiprzedrozpoczęciemkon-
struowaniawypowiedzi(cf.Adamczewski1996:40).Predykacjarematycznaoddajeporządek
dzianiasię(LEFAIRE),podczasgdypredykacjatematycznawpisujesięwyłączniewświat
mówienia(LEDIRE)zdającyrelacjęzestosunkumówiącegodoopisywanejsytuacjiijegona
jejtematwypowiedzi(Adamczewski1996:34).Uwzględniająckontekst,możnastwierdzić,
żezdaniedrugiemogłobyfunkcjonowaćjakogrzecznaodmowazaproszeniananastępny
dzień.Wybórelementu,októrymsięorzeka,poprzedzamomentustrukturyzowaniamyśli
wdyskurs(miseendiscours),cojestkontrargumentemnaprzyleganielinearnościdyskursu
dolinearnościmyślenia,apotwierdzaistnienieUbardzosubtelnejchronologii"(Adamczewski
1996:68),któraniepokrywasięzlinearnościąwypowiedzi.
ObokformyBE…-ING,zdolnośćtematyzowaniawykazująnaprzykładtakiemetaoperatory
jakDO,użycieczasuimparfait,aspektdokonanywjęzykachsłowiańskich,negacja,niektóre
wyrażeniamodalizujące,jakbien,przecież,già,ya,puisque,i,czyporządekkonstytuantów
zdaniowych(Rannegorowerzystęprzywiezionodoszpitala.vs.Doszpitalprzywiezionorannego
rowerzystę(Adamczewski1996:98).Językoznawcazwracateżuwagęnazróżnicowanenasy-
ceniemetaoperatoramiposzczególnychjęzyków.Konsekwencjątegofaktujestkonieczność
mediacjimiędzyjęzykamiwtrakcieaktutłumaczenia.
