Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Modelezależnościcentrum–peryferie
tychostatnichodośrodkówcentralnych.Szczególnieinteresują-
cywjegoujęciuwydajesięstatuspółperyferii(nazywanychtakże
semiperyferiami),którychpozycjaokazujesięczęstobardzonie-
jednoznaczna.Wniektórychaspektachsąonepodobniejakpery-
feriewłaściweofiaramicentralnejdominacji,aichsłabośćipodpo-
rządkowanystatusniemogąbyćzwyklepodawanewwątpliwość.
Niesąregionamidecyzyjnymi,raczejponosząkonsekwencjede-
cyzjipodejmowanychgdzieindziej,aniinnowacyjnymi,natomiast
uczestnicząwwspółzawodnictwieoszybkośćisprawnośćwdra-
żaniapowstającychwinnychmiejscachinnowacji.Zdrugiejstro-
nypółperyferieczęstokroćwielezyskująnawspółpracyzcen-
trumiodgrywająrolęswoistego„słabszegopartnerawdominacji”
nadperyferiamiwłaściwymi.Półperyferieodczuwajątakżeczęsto
wielepozytywnychimpulsówekonomicznychpłynącychzkra-
jówrdzenia–uzyskująniemałocennychinwestycji,dopływajądo
nichrelatywnieszybkopowstającewcentrumtechnologie,atakże
mająuprzywilejowanydostępdowieluinnychzasobówcentrów.
Tepozytywneefektysąjednakczęstoznaczniezróżnicowaneprze-
strzennieorazwinnychwymiarach,aspołeczeństwapółperyferii
podlegająprocesompetryfikacji.Wszczególnościichelityosiąga-
jącywilizacyjneikulturowestandardyżyciacentrów,zaśniższe
warstwyspołeczneraczejsięodnichoddalają.Podobnepodejście
doprzedstawionegowwizjiWallersteinaprzyjęliklasyczniteore-
tycyszkoły„rozwojuzależnego”,opisującygłównieuzależnienie
odrozwiniętychpaństwZachodukrajówAmerykiŁacińskiej.Jak
wskazywali,tokrajecentralneustalająterms-of-tradeobowiązują-
cewglobalnejwymianiehandlowejisątozwyklewarunkisilnie
jeuprzywilejowywujące.Wszczególnościwymuszająwolnyhan-
deltymidobrami,wprodukcjiktórychmajązdecydowanąprze-
wagękonkurencyjną.Owenierówneizzałożenianiesprawiedliwe
warunkiwymianystanowiąpodstawęreprodukującychsięnierów-
nościwskaliglobalnejoraztrwałejprzewagipaństwiregionów
rdzenia.Cociekawe,ImmanuelWallersteinpowiązałwswoichroz-
ważaniachwewnątrzkrajowesprzecznościizależnościhierarchicz-
nezestrukturamidominacjiizmianamiocharakterzeglobalnym.
Chodzituzwłaszczaomechanizmsilnejregionalnejpolaryzacji
rozwojuwkrajachpółperyferyjnychiperyferyjnych.Wyspoweob-
szarynaperyferiachpełniączęstofunkcjęwysuniętychośrodków
