Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ2
TRZYWYMIARYDOMINACJI
Trzywymiarydominacji
Wartozwrócićuwagę,żewwiększościwspomnianychteorii
przestrzennychhierarchiicentro-peryferyjnych,atakżewwieluin-
nychanalizachświataspołecznegowyróżniasięzwykletrzypod-
stawowewymiary:ekonomiczny,politycznyikulturowy.Wszcze-
gólnościklasyktegopodejściaSteinRokkanwrazzDerekiem
Urwinem(Rokkan,Urwin1983)zaproponowalitrójwymiarowy
modelukładówcentro-peryferyjnych,wyszczególniającnastępują-
cejegowymiary:
1)wymiar(system)militarno-administracyjny(jegoproduktem
jestnapięcie„integracjaterytorialnavs.separatyzm”);
2)wymiar(system)ekonomiczny(jegoproduktemjest„podział
klasowy”orazpodział„miastovs.wieś”);
3)wymiar(system)kulturowy(jegoproduktemjestpodział„pań-
stwovs.Kościółkatolicki”oraz„centrum–peryferiekulturowe”).
Jakwskazywałem,każdyztychwymiarówdominacjiprzestrzen-
nejtworzyodrębnywymiarkonfliktupolitycznego(cleavage).
Pierwszyznichtoklasycznykonfliktcentrum–peryferie–politycz-
nywswojejistocieiformiespórozakresiskalępodporządkowania
centrum.Czterypozostałetopodziałypolitycznewformie,alewy-
nikającezkonfliktówniesensustrictopolitycznych.Podziały,któ-
rychźródłemsąsporyekonomiczne,aktóreprzenosząsięwwy-
miarpolitycznyiuzyskująwyraźnyaspektprzestrzenny,sąwedług
LipsetaiRokkanawewspółczesnejEuropieZachodniejgłów-
nieefektemrewolucjiprzemysłowejzapoczątkowanejwAnglii
(Lipset,Rokkan1967).Konfliktymająceswojąprzyczynęwwy-
miarzekulturowymuwidoczniłysię,jakuważająwspomnianikla-
sycy,wEuropieZachodniejjeszczewcześniej,bowrazzWielką
RewolucjąFrancuską,określanątakżemianemrewolucjinarodo-
wej.Opartenajejideałachtzw.nowoczesnepaństwonarodowe
dałoimpulsdoinstytucjonalizacjidwuzwiązanychzesobą,alenie
identycznychkonfliktówpolitycznych:państwo–Kościółkatolicki
orazkulturowegokonfliktucentrum–peryferiezwiązanegozcen-
