Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kowemająpodobnewłaściwościdobłonykomórkowej.Pozawspomnianymioddzie-
lająposzczególneprzedziały(organella)wkomórceodcytoplazmy,dziękiczemumoż-
liwejestzachodzeniewkomórceróżnychprocesów,nierzadkoprzeciwstawnych,które
niezakłócająsięwzajemnie.Ważnącechąbłonbiologicznychjesttworzenieukładów
zamkniętychorazzdolnośćdofuzji(łączeniasię)zinnąbłonąwjednącałość.Takawła-
ściwośćbłonyjestwykorzystywananp.podczasendocytozy,egzocytozyczyłączeniasię
plemnikazkomórkąjajowąwprocesiezapłodnienia.
Błonajestspolaryzowana,coznaczy,żeładunkielektrycznepojejstronieze-
wnętrznejiwewnętrznejsąnierównomiernierozłożone.Taróżnicapotencjałuelektrycz-
nego,nazywanapotencjałembłonowym,przyczyniasiędopobudliwościbłony,dzięki
czemumożeonareagowaćnadziałającebodźce.
Wkomórcezwierzęcejmitochondriaorazjądrokomórkowesąotoczonedwiema
błonami,pozostałeorganellekomórkowemająjednąbłonę.
Niezależnieodmiejscawystępowaniawszystkiebłonymająwspólnyplanbudowy
ogólnejisązbudowanezlipidóworazbiałek.Lipidystanowiąpodstawęstrukturybłony
isąodpowiedzialnezajejprzepuszczalność.Zapozostałefunkcjebłonysąodpowie-
dzialnebiałka.Lipidybłonowesązbudowanezhydrofilowej(rozpuszczalnejwwodzie)
główkiorazzjednegolubdwóchhydrofobowych(nierozpuszczalnychwwodzie)ogonów
węglowodorowych(ryc.1.4).Ponieważwiększośćlipidówwystępującychwbłoniema
grupęfosforanową,nazywasięjefosfolipidami,przyczymnajpowszechniejwystępują-
cymifosfolipidamibłonowymisąfosfatydylocholina,fosfatydyloseryna,fosfatydyloeta-
nolamina,sfingomielinailecytyna.Zewzględunaposiadaniejednocześniewłaściwości
hydrofilowychihydrofobowychlipidyokreślamymianemcząsteczekamfipatycznych.
Takacechaodgrywaistotnąrolęprzyorganizowaniusięcząsteczeklipidówwbłonie.
Hydrofilowagłówkalipidujestprzyciąganaprzezwodę,natomiasthydrofoboweogony
przedniąuciekają.Amfipatycznośćlipidówbłonowychjestwięcodpowiedzialnaza
utworzeniedwuwarstwylipidowej,wktórejgłówkisąskierowanekuwodzie,ogonyzaś
„chowająsię”przedwodąwewnętrzudwuwarstwy(patrzryc.1.3).Takdużystopień
uporządkowanianadajebłoniewłaściwościkrystaliczne.Zdrugiejstrony,dwuwarstwa
lipidowawykazujewłaściwościpłynne(stądnazwa„płynnamozaika”),gdyżmimo
uporządkowaniajejłańcuchywęglowodorowepozostająwciągłymruchu,cooznacza,
żecząsteczkilipidówmogązmieniaćpołożenie.Przemieszczająsięoneiwymieniają
Ryc01040Cząsteczkalipidu.Dziękipolarnejgłówceiniepolarnym
łańcuchomkwasówtłuszczowychcząsteczkalipidumaamfipatyczny
charaktercosprawia,żecząsteczkiteukładająsięwdwuwarstwę
1010Budowaiwłaściwościbłonbiologicznych
5
