Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Obibliografii
43
Kwestiąwymagającąosobnejuwagipozostajestosunekbadaczadopozna-
wanejepoki.Realizmsocjalistycznytookresszczególny,ponieważdośćczęsto
jegopostrzeganiebywanacechowaneemocjonalnie68.Zarazempostawaemo-
cjonalnajestsprzecznazelementarnymizałożeniami,jakimiwinienkierowaćsię
historykliteratury.
darcewolnorynkowejfascynacjasocrealizmemznalazłaszczególnywyrazwrosnących
cenach,jakieosiągająpamiątkizepokinaróżnychaukcjachinternetowych.Najednej
znich,vAllegro”(www.allegro.pl)zarządzającyserwisemstworzylispecjalnąpodsekcję
vPamiątkipoPRL”wramachdziałuvKolekcje”
.Możnaznaleźćtamnietylkodruki,ale
iprzedmiotyużytkowe(tabliczkiznazwamiulic,stemple,instrukcjeobsługiróżnych
urządzeń,drobnysprzętAGD,rozkładyjazdy,biletykolejowe,itp.).
68HenrykSamsonowiczwrozmowiezMagdalenąBajerupatrujeźródełzaurocze-
niakomunizmemwjegototalnościobjaśnianiaświata:vMojepokolenie,wkażdymrazie
znacznajegoczęśćzobaczyła,żejesttotakateoria,któraniesłychanienamodpowiada
-wyjaśniawłaściwiewszystkoidajelegitymacjędozajmowaniasiętym,czymbardzo
chcieliśmysięzajmować:mechanizmamiprocesówdziejowych.Tonasuwiodło”([w:]
M.Bajer,Bliznypoukąszeniu,Kraków2005,s.173).PodobniekwestiętęujmujeTade-
uszKonwicki:vMarksizmproponowałmipewienracjonalizm.Wprzeciwieństwiedo
naszychpolskichskłonnościmetafizycznychimaniactw,atakżeniesprawdzalnychinte-
lektualniekategorii,oferowałonempiryczne,racjonalnesposobyinterpretowaniaświa-
tairozwiązywaniatrudności.[ł]Logikairozumpraktycznymarksizmupodobałsię
zresztącałemumojemupokoleniu”(S.Bereś,Półwiekuczyśćca.RozmowyzTadeuszem
Konwickim,Warszawa1986,s.93-94).Wzbliżonysposóbfascynacjęideologiąkomu-
nistycznąinterpretujeZbigniewNowicki:vChcieliśmybyćkomunistami-inaczejnie
potrafięokreślićtejwspólnej,zbliżającejnasdosiebienici.Okomunizmiewiedzieliśmy
wgruncierzeczyniewielkie[ł].Chcieliśmysięuczyćkomunizmu.Izaczęliśmysię
gouczyć-tak,uczyćzwłasnejinieprzymuszonejwoli,naprywatnychzebrankach,
wprywatnychmieszkaniach.[ł]Zaczęliśmy[ł]od»ManifestuKomunistyczne-
go«łAnazywałasiętanaszagrupka[ł]-ŁódzkieMiędzyszkolneKółkoStudiowa-
niaMarksizmu”(cyt.za:M.Woźniakowski,Byłoitak,isiak.Wspomnienianauczyciela
1945-1950,Łódź1982,s.79).Oinnejmetodzieracjonalizacjiswegozafascynowania
marksizmemmówiłaWisławaSzymborska:vNależałamdopokolenia,którewierzyło.
Jawierzyłam.[ł]Wcalesięniebronięiniechcęwmawiać,żebyłamwtedymądra.Nie.
Byłamgłupiaiwiedziałamowielemniejniżmożnasiębyłopotemdowiedzieć.[ł]Po
wojniewydawałonamsię,żeto,cosiędzieje,jestlepsze.[ł]Byliśmywpewnymsensie
bardzogłupiinaiwni.[ł].Marzyliśmyorzeczachwielkich,chociażwszystkotobyło
podszytetym,czegoniechciałosięwiedzieć”(A.Michajłów,Jawierzyłam.Rozmowa
zWisławąSzymborską,vTygodnikLiteracki”1991,nr17,zdn.28kwietnia,s.3).Niejakim
podsumowaniemprzywołanychtudeklaracjimożebyćspostrzeżenieHenrykaMarkie-
wicza,wskazującegonaufnośćtych,którzyzgłaszaliakcesdosocrealizmu:vNiewydaje
misię,by[ł]wśródludzizafascynowanychwpewnymokresieideologiąmarksistow-
skąniebyłoszlachetnegoidealizmu”(Klęskawielkiejnadziei[zHenrykiemMarkiewi-
czemrozmawiaZbigniewBaran],vRzeczpospolita”1996,nr297,s.13).Przywołującaten
