Polskie prawo konstytucyjne

Piotr Czarny, Monika Florczak-Wątor, Sebastian Kubas, Aleksandra Dębowska, Bogumił Naleziński, Piotr Tuleja, Agata Niżnik-Mucha, Maciej Pach, Marcin Krzemiński

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-8358-776-9

DOI:

Wydawnictwo:

Wolters Kluwer Polska SA

Rok wydania:

2024

Liczba stron:

531

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Czarny, P.

A1 Florczak-Wątor, M.

A1 Kubas, S.

A1 Dębowska, A.

A1 Naleziński, B.

A1 Tuleja, P.

A1 Niżnik-Mucha, A.

A1 Pach, M.

A1 Krzemiński, M.

T1 Polskie prawo konstytucyjne

PB Wolters Kluwer Polska SA

YR 2024

SN 978-83-8358-776-9

Bibliografia BibTex:

@Book{ 314327, author = "Czarny, Piotr and Florczak-Wątor, Monika and Kubas, Sebastian and Dębowska, Aleksandra and Naleziński, Bogumił and Tuleja, Piotr and Niżnik-Mucha, Agata and Pach, Maciej and Krzemiński, Marcin", editor = "", title = "Polskie prawo konstytucyjne", publisher = "Wolters Kluwer Polska SA", year = "2024", address = "", isbn = "978-83-8358-776-9" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Czarny, Piotr

AU - Florczak-Wątor, Monika

AU - Kubas, Sebastian

AU - Dębowska, Aleksandra

AU - Naleziński, Bogumił

AU - Tuleja, Piotr

AU - Niżnik-Mucha, Agata

AU - Pach, Maciej

AU - Krzemiński, Marcin

ED -

TI - Polskie prawo konstytucyjne

PB - Wolters Kluwer Polska SA

CY -

PY - 2024

SN - 978-83-8358-776-9

ER -

Netografia (standard APA):

Czarny, Piotr; Florczak-Wątor, Monika; Kubas, Sebastian; Dębowska, Aleksandra; Naleziński, Bogumił; Tuleja, Piotr; Niżnik-Mucha, Agata; Pach, Maciej; Krzemiński, Marcin. Polskie prawo konstytucyjne [baza danych online] : Wolters Kluwer Polska SA, 2024 [dostęp: 17 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/polskie-prawo-konstytucyjne-piotr-czarny-monika-florczak-314327.

Konstytucyjne prawo - ujęcie porównawcze

Podręcznik w syntetyczny i przystępny sposób przedstawia zagadnienia ustroju konstytucyjnego Rzeczypospolitej Polskiej z uwzględnieniem ustaw i innych aktów normatywnych regulujących wolności i prawa jednostki oraz organizację i funkcjonowanie nac...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-8358-776-9

DOI:

Wydawnictwo:

Wolters Kluwer Polska SA

Rok wydania:

2024

Liczba stron:

531

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Rozdział1
Rozdział2
Rozdział3
Rozdział4
Rozdział5
Rozdział6
Rozdział7
Rozdział8
Rozdział9
Rozdział10
Rozdział11
Rozdział12
Wykaz skr�t�w15
Przedmiot prawa konstytucyjnego19
Konstytucja i pozostałe źródła prawa23
2.1. Źródła prawa24
2.1.1. Źródła prawa – pojęcie24
2.1.2. Źródła prawa a podstawowe zasady ustroju27
2.1.3. Dychotomiczny podział źródeł prawa29
2.2. Konstytucja jako źródło prawa32
2.2.1. Ewolucja konstytucjonalizmu32
2.2.2. Rozw�j polskiego konstytucjonalizmu34
2.2.3. Konstytucja z 1997 r36
2.2.4. Gwarancje nadrzędności Konstytucji39
2.2.5. Nadrzędność Konstytucji a prawo Unii Europejskiej40
2.2.6. Zmiana Konstytucji42
2.3. Pozostałe źródła prawa44
2.3.1. Ustawa44
2.3.2. Rozporządzenie z mocą ustawy48
2.3.3. Ratyfikowane umowy międzynarodowe48
2.3.4. Prawo Unii Europejskiej53
2.3.5. Rozporządzenia53
2.3.6. Prawo miejscowe57
2.3.7. Prawo wewnętrzne60
2.3.8. Kwalifikacja systemu źródeł prawa w RP63
3.1. Pojęcie zasad konstytucyjnych65
Zasady ustrojowe65
3.2. Zasada dobra wsp�lnego66
3.3. Zasada zwierzchnictwa Narodu i zasada państwa demokratycznego66
3.4. Zasada państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej70
3.5. Zasada podziału i równowagi władzy73
3.6. Zasada społeczeństwa obywatelskiego78
3.7. Zasada społecznej gospodarki rynkowej80
4.1. Kształtowanie się idei ochrony praw człowieka83
Konstytucyjny status jednostki83
4.2. Prawa człowieka w polskich konstytucjach88
4.3. Zasady przewodnie konstytucyjnego systemu praw jednostki90
4.3.1. Uwagi wprowadzające90
4.3.2. Zasada godności90
4.3.3. Zasada wolności95
4.3.4. Zasada równości i zakaz dyskryminacji96
4.4. Rozróżnienie praw i wolności102
4.5. Prawa i wolności jednostki w Konstytucji RP103
4.5.1. Uwagi wprowadzające103
4.5.2. Prawa osobiste104
A. Prawo do prawnej ochrony życia (art. 38 Konstytucji)104
B. Nietykalność osobista105
C. Prawo do sądu106
D. Prawo do prywatności110
E. Wolność sumienia i religii113
F. Wolność słowa118
4.5.3. Prawa i wolności polityczne125
A. Uwagi og�lne125
B. Wolność zgromadzeń126
C. Wolność zrzeszania się131
D. Prawo dostępu do służby publicznej141
E. Prawo do informacji publicznej141
F. Czynne prawo wyborcze i prawo udziału w referendum144
G. Prawo petycji145
4.5.4. Prawa socjalne146
A. Uwagi og�lne146
B. Prawo do własności i innych praw majątkowych148
C. Wolność wyboru i wykonywania zawodu151
D. Prawo do ochrony zdrowia152
E. Prawo do nauki153
F. Ochrona rodziny, macierzyństwa i praw dziecka155
G. Wolność sztuki, nauki i nauczania156
H. Prawo do ochrony środowiska157
I. Zasady polityki dotyczące potrzeb mieszkaniowych158
4.6. Ograniczenia praw i wolności jednostki159
4.6.1. Warunki ograniczania praw człowieka w czasie normalnego funkcjonowania państwa159
4.6.2. Warunki ograniczania praw człowieka w czasie stanów nadzwyczajnych165
4.7. Środki ochrony konstytucyjnych praw i wolności jednostki167
4.7.1. Prawo do odszkodowania167
4.7.2. Prawo do sądu168
4.7.3. Prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji169
4.7.4. Skarga konstytucyjna170
4.7.5. Wniosek do RPO171
4.8. Konstytucyjne obowiązki jednostki172
Suwerenność i formy jej realizacji w Konstytucji RP175
5.1. Wybory organ�w przedstawicielskich – wprowadzenie177
5.2. Podstawowe pojęcia prawa wyborczego na tle przebiegu wyborów parlamentarnych180
5.3. Źródła polskiego prawa wyborczego186
5.4. Podstawowe zasady prawa wyborczego (przymiotniki wyborcze)189
5.4.1. Zasada powszechności wyborów189
5.4.2. Zasada równości wyborów197
5.4.3. Zasada bezpośredniości wyborów204
5.4.4. Zasada tajności głosowania207
5.4.5. Zasada określająca ustalanie wyniku wyborów209
A. System większościowy209
B. System proporcjonalny211
5.4.6. Zasada wolnych wybor�w217
5.5. Organy wyborcze219
5.6. Organizacja i przebieg wybor�w do Sejmu220
5.7. Organizacja i przebieg wybor�w do Senatu226
5.8. Organizacja i przebieg wybor�w Prezydenta RP226
5.9. Formy demokracji bezpośredniej228
5.9.1. Obywatelska inicjatywa ustawodawcza228
5.9.2. Referendum231
A. Referendum w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa232
B. Referendum w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej przekazującej kompetencje234
C. Referendum zatwierdzające zmianę Konstytucji RP235
D. Referendum lokalne236
E. Ustawa o referendum og�lnokrajowym236
6.1. Sejm i Senat jako parlament241
Sejm i Senat241
6.2. Sejm i Senat jako organy przedstawicielskie242
6.3. Bikameralizm243
6.4. Mandat przedstawicielski oraz status posłów i senatorów244
6.4.1. Mandat wolny245
6.4.2. Ramy czasowe mandatu parlamentarnego246
6.4.3. Zasada incompatibilitas247
6.4.4. Ochrona wykonywania mandatu parlamentarnego251
A. Immunitety i przywileje251
B. Gwarancje materialne256
6.4.5. Szczególne uprawnienia posłów i senatorów poza izbą257
6.4.6. Obowiązki posłów i senatorów258
6.4.7. Odpowiedzialność regulaminowa259
6.5. Kadencja i zasady działania Sejmu i Senatu259
6.5.1. Kadencja parlamentu259
6.5.2. Zasada dyskontynuacji263
6.5.3. Zasada autonomii organizacyjnej Sejmu i Senatu265
6.5.4. Zasada permanencji267
6.5.5. Zasada jawności268
6.6. Organizacja wewnętrzna269
6.6.1. Organy Sejmu i Senatu269
A. Marszałek269
B. Wicemarszałkowie270
C. Prezydium271
D. Konwent senior�w271
E. Komisje271
6.7. Funkcje parlamentu272
6.7.1. Funkcja ustawodawcza272
F. Kluby, koła i zespoły parlamentarne272
A. Przygotowanie projektu ustawy i wykonanie inicjatywy ustawodawczej274
B. Postępowanie z projektem ustawy w Sejmie276
C. Postępowanie w Senacie w sprawie ustawy uchwalonej przez Sejm281
D. Postępowanie w Sejmie w sprawie rozpatrzenia poprawek Senatu albo decyzji o odrzuceniu ustawy282
E. Podpisanie ustawy przez Prezydenta i zarządzenie jej ogłoszenia283
F. Postępowanie w Sejmie w sprawie wniosku Prezydenta RP o ponowne rozpatrzenie ustawy284
G. Sejm a postępowanie w trybie prewencyjnej kontroli konstytucyjności ustawy284
H. Szczególne postacie postępowania ustawodawczego285
6.7.2. Funkcja ustrojodawcza289
6.7.3. Funkcja kreacyjna291
6.7.4. Funkcja kontrolna292
6.7.5. Funkcja współuczestniczenia w kształtowaniu polityki państwa296
6.8. Zgromadzenie Narodowe297
7.1. Konstytucyjna koncepcja urzędu Prezydenta301
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej301
7.2. Funkcje Prezydenta w porządku ustrojowym303
7.3. Konstytucyjne zadania Prezydenta i ich znaczenie prawne305
7.4. Status prawnoustrojowy Prezydenta RP307
7.5. Objęcie urzędu, przerwy w jego sprawowaniu, kadencja i jej zakończenie309
7.6. Zastępstwo Prezydenta312
7.7. Kompetencje Prezydenta i ich podziały (typologie)313
7.7.1. Klasyfikacje kompetencji Prezydenta313
7.7.2. Kompetencje w sferze zmiany Konstytucji i demokracji bezpośredniej314
7.7.3. Kompetencje Prezydenta wobec organów władzy ustawodawczej315
7.7.4. Kompetencje Prezydenta związane z władzą wykonawczą317
A. Uprawnienia organizacyjno-kreacyjne317
B. Uprawnienia inicjatywne318
C. Rola Prezydenta w sferze polityki zagranicznej318
D. Sfera zewnętrznego bezpieczeństwa państwa i najwyższe zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi322
E. Uprawnienia prawodawcze323
7.7.5. Kompetencje Prezydenta odnoszące się do władzy sądowniczej324
7.7.6. Kompetencje wobec organów kontroli państwowej, ochrony prawa i NBP326
7.7.7. „Klasyczne” kompetencje głowy państwa326
7.8. Prawne formy realizacji kompetencji Prezydenta326
7.9. Zasada kontrasygnaty – znaczenie ustrojowe i zakres327
7.10. Instytucje pomocnicze Prezydenta328
7.10.1. Kancelaria Prezydenta329
7.10.2. Rada Bezpieczeństwa Narodowego330
7.11. Odpowiedzialność Prezydenta330
7.12. Status prawny byłego Prezydenta332
8.1. Rada Ministrów a rząd335
Rada Ministr�w335
8.2. Rada Ministrów jako polityczny organ władzy wykonawczej336
8.3. Powoływanie Rady Ministrów337
8.3.1. Założenia ogólne337
8.3.2. Procedura zasadnicza339
A. Etap prezydencki339
B. Etap sejmowy342
8.3.3. Pierwsza procedura rezerwowa344
A. Etap sejmowy344
B. Etap prezydencki345
8.3.4. Druga procedura rezerwowa346
A. Etap prezydencki346
8.4. Dymisja347
B. Etap sejmowy347
8.4.1. Pierwsze posiedzenie Sejmu nowej kadencji348
8.4.2. Nieuchwalenie przez Sejm wotum zaufania dla Rady Ministr�w349
8.4.3. Wyrażenie Radzie Ministrów wotum nieufności349
8.4.4. Rezygnacja Prezesa Rady Ministr�w350
8.5. Zmiany w składzie Rady Ministrów350
8.6. Członkowie Rady Ministrów351
8.6.1. Prezes Rady Ministr�w352
8.6.2. Wiceprezesi Rady Ministr�w355
8.6.3. Ministrowie355
A. Ministrowie „resortowi&rdquo356
B. Ministrowie „bez teki&rdquo356
8.7. Organy wewnętrzne, doradcze i pomocnicze rządu357
C. Przewodniczący komitetów357
8.8. Kompetencje Rady Ministr�w358
8.9. Funkcjonowanie Rady Ministr�w360
8.10. Odpowiedzialność Rady Ministrów i jej członków362
8.10.1. Odpowiedzialność polityczna362
A. Wotum zaufania363
B. Wotum nieufności363
C. Absolutorium366
8.10.2. Odpowiedzialność prawna367
9.1. Geneza i istota samorządu terytorialnego369
Samorząd terytorialny369
9.2. Konstytucyjne podstawy działania samorządu terytorialnego370
9.3. Struktura i ustrój samorządu terytorialnego372
Sądy i trybunały375
10.1. Sądy376
10.1.1. Specyfika pozycji ustrojowej trzeciej władzy376
10.1.2. Pojęcie sądu. Zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości379
10.1.3. Zasada niezależności sądów – niezależność organizacyjna, funkcjonalna i personalna381
10.1.4. Zasada niezawisłości sędziów i jej gwarancje384
A. Powoływanie sędziów – rola KRS i Prezydenta385
B. Stabilizacja urzędu sędziego389
C. Odpowiedzialność sędziów i gwarancje materialne391
D. Podległość sędziów Konstytucji i ustawom – konsekwencje ustrojowe w zakresie kontroli prawa393
10.1.5. Konstytucyjna struktura systemu sądów w RP394
A. Sądy powszechne395
B. Sądy administracyjne395
C. Sądy wojskowe396
D. Sąd Najwyższy396
10.1.6. Zasada udziału obywateli w wymiarze sprawiedliwości399
10.2. Trybunał Konstytucyjny402
10.2.1. Dwa główne modele sądownictwa konstytucyjnego: amerykański i kelsenowski402
10.2.2. Geneza i rozwój sądownictwa konstytucyjnego w Polsce404
10.2.3. Pozycja ustrojowa TK w Polsce pod rządami Konstytucji z 1997 r. na tle zasady podziału władzy406
10.2.4. Status prawny sędziego TK407
10.2.5. Organizacja wewnętrzna TK410
10.2.6. Kompetencje TK412
A. Orzekanie w sprawach legalności (w tym konstytucyjności) aktów normatywnych412
B. Orzekanie w sprawach konstytucyjności celów lub działalności partii politycznych429
C. Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa431
D. Orzekanie w sprawach stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta RP431
10.2.7. Kryzys lat 2015–2016 oraz upadek Trybunału Konstytucyjnego w Polsce po 19.12.2016 r433
E. Sygnalizacja433
10.3. Trybunał Stanu438
10.3.1. Odpowiedzialność konstytucyjna – przesłanki i pojęcie438
10.3.2. Trybunał Stanu – pozycja ustrojowa445
10.3.3. Wybór Trybunału Stanu447
10.3.4. Status członków Trybunału Stanu449
10.3.5. Funkcje Trybunału Stanu – odpowiedzialność konstytucyjna451
10.3.6. Aspekt praktyczny465
Organy kontroli państwowej, ochrony prawa i bank centralny467
11.1. Najwyższa Izba Kontroli468
11.1.1. Wstęp468
11.1.2. Pozycja ustrojowa NIK469
11.1.3. Organizacja NIK470
11.1.4. Zakres i kryteria kontroli472
11.1.5. Zasady i tryb postępowania kontrolnego473
11.2. Rzecznik Praw Obywatelskich474
11.2.1. Uwagi wstępne474
11.2.2. Og�lna charakterystyka475
11.2.3. Powoływanie, kadencja, odwoływanie478
11.2.4. Postępowanie przed urzędem RPO480
11.2.5. Kompetencje Rzecznika w razie stwierdzenia naruszenia praw lub wolności481
11.3. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji483
11.3.1. Geneza i zadania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji483
11.3.2. Pozycja ustrojowa Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji484
11.3.3. Skład, organizacja i status członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji485
11.3.4. Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji487
11.3.5. Kompetencje Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji487
A. Kompetencje prawotw�rcze488
B. Kompetencje koncesyjne488
C. Kompetencje kontrolne488
11.3.6. Odpowiedzialność Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz jej członków490
11.4. Narodowy Bank Polski490
11.4.1. Pozycja ustrojowa i zadania Narodowego Banku Polskiego490
11.4.2. Organizacja i zasady funkcjonowania Narodowego Banku Polskiego492
12.1. Istota instytucji495
Stany nadzwyczajne495
12.2. Konstytucyjne zasady dotyczące stanów nadzwyczajnych499
12.3. Stan wojenny503
12.4. Stan wyjątkowy507
12.5. Stan klęski żywiołowej509
12.6. Ingerencje w konstytucyjne wolności i prawa człowieka i obywatela w stanach nadzwyczajnych511
Skorowidz515
O Autorach529

2.2.Konstytucjajakoźródłoprawa

ograniczeniawładzymonarszej.Idei,którastałasięfundamentemwspółczesnegokon-

stytucjonalizmu.Zczasemaktytakiezawierałycorazbardziejrozbudowanepostano-

wienia,ustanawiającukładymiędzymonarchąaposzczególnymistanamiiokreślając

zasadysprawowaniawładzyprzeztegopierwszegoorazprzezparlament.Przykładem

InstrumentofGovernmentz1653r.Aktykonstytucyjneoktrojowaneprzezmonarchę

stałysiępodstawądlaokreślonejformyrządów.Ustrójkonstytucyjnybyłwynikiem

politycznegokompromisumiędzymonarchąastanami.Takrozumianeaktykonstytu-

cyjnebyłycharakterystycznedlaXVIIIiXIXwiekuwEuropie.Konstytucjetakiestały

sięformązinstytucjonalizowanegoukładuwynegocjowanegomiędzynajważniejszymi

siłamipolitycznymi.PrzykłademKonstytucjaZwiązkuPółnocnoniemieckiegoz1867r.

Wpełninowoczesnegoznaczeniakonstytucjanabrała,gdyuznanojązapodstawę

władzypaństwowej,określającąwsposóbcałościowysposóbsprawowaniatejwładzy

orazpodstawowerelacjemiędzywładząaosobą.Założeniepowyższeznalazłowyraz

wDeklaracjiPrawCzłowiekaiObywatelaz1789r.,KonstytucjiStanówZjednoczonych

z1787r.iwielupóźniejszychkonstytucjachpaństweuropejskich.Procesustanawiania

takichkonstytucjiopierałsięnakoncepcjiumowyspołecznej.Stanowiłaonapodsta-

węporządkuprawnegoilegitymizacjiwładzypublicznej,umożliwiałaoparciecałego

porządkupolitycznoprawnegonaideisuwerennościluduorazwolnościirówności

tworzącychgojednostek.Wszystkieorganywładzypodlegająkonstytucjiiczerpią

zniejswekompetencje.Konstytucjastajesięcałościowąpodstawąfunkcjonowania

państwaorazaktemnadrzędnymwzględemwszystkichjegoorganów.Naródsprawuje

władzękonstytucyjną,uchwalająckonstytucję,orazwładzęustawodawczą,stanowiąc

przezswychprzedstawicielizasiadającychwparlamencieustawy.Przykłademtakich

konstytucjibyłykonstytucjeIIIiIVRepublikiFrancuskiej,konstytucjaweimarskaczy

Konstytucjamarcowa.

Podrugiejwojnieświatowejzmianieuległyformułowanewkonstytucjachkatalogipraw

człowieka.Wyrazemtejzmianystałasięzasadaochronynienaruszalnejiniezbywalnej

godnościczłowieka,stanowiącaźródłojegopraw.Konstytucjezaczęłyteżwprostwy-

rażaćzasadębezpośredniegoobowiązywania,związaniabądźstosowaniaprzepisów

wyrażającychprawaczłowiekaprzezwszystkieorganywładzypublicznej(Niemcy,

Hiszpania).Postanowieniakonstytucjiwyrażająceprawamiałystanowićbezpośrednią

podstawędlauprawnieńprzyznanychczłowiekowi.Szczególnąrolęwgwarantowaniu

tychpostanowieńpowinnyodgrywaćsądyisądykonstytucyjne.Konstytucjestałysię

nietylkopodstawąfunkcjonowaniapaństwa,lecztakżeaksjologicznąpodstawącałego

systemuprawa.

Współcześniezwielomaeuropejskimikonstytucjamiłączonejestzjawiskomultikon-

stytucjonalizmu.Jegocechamisąprzekazanieczęścikompetencjiorganówpaństwa

organizacjommiędzynarodowymlubponadnarodowym,wyposażenietychorganizacji

wmożliwośćtworzeniaprawa,wtympodstawowychzasad,naktórychopierająswą

Brak wyników

Polskie prawo konstytucyjne

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra