Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Rozdział2.Konstytucjaipozostałeźródłaprawa
działalność,koniecznośćuzgadnianiastandardówfunkcjonowaniaorganówwładzy
publicznejorazstandardówochronyprawczłowiekanapoziomiekonstytucjikrajo-
wychoraznapoziomieorganizacjimiędzynarodowych,atakżepowstaniezłożonych
systemówkrajowejimiędzynarodowejsądowejochronyprawczłowieka.Elementyte
oddziałująnasposóbstosowaniakonstytucjikrajowych.Formułująonepostanowienia
określającezasadyuczestnictwapaństwawfunkcjonowaniuorganizacjimiędzynarodo-
wych.Przykłademtakichwielopoziomowychrelacjisąrelacjetworzoneprzezpaństwa
orazUnięEuropejskączyRadęEuropy.
29
Zarysowanyprocesrozwojukonstytucjonalizmuprzebiegałzróżnądynamikąichrono-
logiąwposzczególnychpaństwach.Zależnybyłodspecyfikiichrozwojuspołecznego
ipolitycznego.Dlawspółczesnegokonstytucjonalizmuszczególnieistotnybyłokres
XVIIIiXIXw.,gdydochodziłodoprzekształcaniamonarchiiabsolutnychwmonar-
chiekonstytucyjneirepublikańskiepaństwademokratyczne,orazokrespodrugiej
wojnieświatowej,gdywkonstytucjachzaczętoupatrywaćpodstawowegwarancjepraw
człowieka.Efektemtychprocesówjestukształtowaniesięzasadykonstytucjonalizmu,
naktórąskładająsięprzedewszystkim:rządyprawa,podziałwładzy,demokracja,
ochronaprawczłowiekaoraznadrzędnośćkonstytucji.
2.2.2.Rozwójpolskiegokonstytucjonalizmu
30
31
Polskikonstytucjonalizmwpisujesięwtradycjerozwojueuropejskiegokonstytucjona-
lizmu,wykazujejednakpewnąspecyfikę.Jejpodkreśleniejestistotnedlazrozumienia
postanowieńobowiązującejKonstytucji.WIRzeczypospolitejobowiązywałyróżnego
rodzajuaktykonstytucyjne.PrzykłademkonstytucjaNihilnoviz1505r.,konfederacja
warszawskaopokojureligijnymczyartykułyhenrykowskiez1573r.WRzeczypospo-
litejObojgaNarodówmożnabyłowyodrębnićkilkanaściezasadustrojuspołecznego
ipolitycznego,wtymzasadępodziałuwładzy,ustrojuparlamentarnego,nadrzędności
prawaczywyborusędziów.
KonstytucjąwnowoczesnymznaczeniubyłaKonstytucja3maja.Zewzględunarozbiory
nieukształtowałasięopartananiejpraktykaustrojowa.Konstytucja3majaodegrała
istotnąrolęwkształtowaniuideiniepodległegopaństwapolskiego.Niestałasięjednak
źródłeminspiracjidlaprzyjmowanychwXXwiekuinstytucjiprawaaniniewpłynęła
wbezpośrednisposóbnakształtpolskichkonstytucji.Dopolskiejtradycjikonstytucyj-
nejnależyzaliczyćteżKonstytucjęKsięstwaWarszawskiegoz1807r.orazKonstytucję
KrólestwaPolskiegoz1815r.Niesątojednakaktyprawneoddziałującebezpośrednio
nawspółczesnąpolskąkulturękonstytucyjną.Konstytucjąopartąnazasadziedemokra-
cji,rządówprawaipodzialewładzybyłaKonstytucjamarcowa.Wprowadzałasystem
parlamentarnyorazkatalogprawobywatelskich.Przyjęta17.03.2021r.,obowiązywała
krótko.Zamachmajowyw1926r.doprowadziłdopodważeniajejpodstawowychzasad.
