Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
I.Okruchościrefleksji
nauka.Tymczasemtedziedzinypoznania,wktórychszczególniecho-
dziosampodmiot-takiejakfilozofia,wiedzaokulturzeczynauki
teologiczne-wytwarzająraczejrozumienieniżwyjaśnienieopartena
dowodzeniu.Zachodziteżrelacjaodwrotna:człowiekstwierdza,że
cośrozumieniewtedy,kiedyzdobywakolejnąporcjęinformacji,lecz
wówczas,gdyodnositęinformacjędosiebie.Odwołaniesiędo
rozumienianiepomagajednakpojąć,naczympolegaradykalnare-
fleksja,ponieważsamopojęcierozumieniawcaleniejestjasne.Nie-
stabilność,koniecznośćciągłegorozpoczynaniaodnowa,podatność
naideologizację-wszystkietecechytowarzysząrefleksjiirozumieniu
zarazem.Szczególnietaostatniacecha-możliwośćideologizacji-
jestniepokojąca.Niejesttomożliwośćczystologiczna,leczrealna.Na
drodzerefleksjizawszeczyhaporażka,rozczarowanie,przekłamanie.
Jużsamoistnienierygorystycznychuzasadnieńwnaukachnakła-
niadoostrożnościwopieraniusięnapracyrefleksji.Kiedytejostroż-
nościbrakujeidziedzinyopartenarozumieniuwkraczająwsferęuza-
sadnień,naukastawiaczasemveto.Następujebuntnaukiprzeciwko
uroszczeniomradykalnejrefleksji.NapoczątkuXXwiekutakibunt
zainicjowałoKołoWiedeńskie-grupafilozofówpragnącychwypro-
wadzićcałąpotrzebnączłowiekowiwiedzęzrygorystycznychproce-
durnaukowych.Niedawnoówbuntprzybrałpostaćtzw.trzeciejkul-
tury,swoistegoruchufilozofującychnaukowcówprzeciwstawiających
sięroszczeniomhumanistykidokształtowaniasamowiedzyczłowie-
ka.Dogrupynaukowcówwspółtworzącychantologię-manifesttrze-
ciejkultury3nalezątaksławnepostaciejakStephenJ.GouldRichard
Dawkins,MarvinMinsky,RogerPenrose,RogerSchank,Murray
Gell-Mann.Ichzgodnymprzekonaniemjestto,żechociażpostawa
refleksyjnawrozumieniupierwszymidrugimjestjaknajbardziejpo-
żądanainależydoistotyracjonalnejpostawy,torefleksjawtrzecim,
radykalnymrozumieniu,możerodzićwięcejiluzjiiprzynosićwięcej
szkódniżpożytku.Dążyonadoustanowieniaracjitam,gdziejestto
niemożliwe,dlategozawszezawieradozęarbitralności,doktórej
3J.Brockmann(red.),Trzeciakultura,tłum.P.Amsterdamski,J.iM.Jonaszowie,
M.Ryszkiewicz,M.Tempczyk,W.Turopolski,WydawnictwoCIS,Warszawa1996.
