Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
(Neisser,1981)czyanalizyfałszywychwspomnieńukształtowanych
wterapii(Loftus,1997),
2)badanieszczególnychpopulacji,naprzykładosóbstarszychlubosóbcier-
piącychnaniepamięć,oraz
3)badaniezjawisk,którychwywołaniewlaboratoriumbyłobyniemożliwe
lubnieetyczne,związanychnaprzykładzwpływembardzosilnegostresu
napamięć,przypominaniemwczesnodziecięcychtraumatycznychwspo-
mnieńczyzmianamiwewspomnieniach,pojawiającymisięwciągumie-
sięcylublat.
Analizawszystkichpowyższychproblemówzwiązanychzesporemowalory
badańlaboratoryjnychiprowadzonychwkontekścieżyciacodziennegowska-
zuje,żesąoneostatecznieujmowanejakopodejściakomplementarne,anie
wykluczającesięlubwzajemniezastępowalne.Badaczepodkreślają,że„niema
powoduuważać,żejesttylkojedenwłaściwysposóbbadaniapamięci”(Tul-
ving,1991a,s.41)orazżeżadnezujęć„niemauprzywilejowanegodostępudo
prawdy”(Kihlstrom,1996,s.17).Wrezultacieproponujesięłączenieobustra-
tegiiwprocesiebadawczym(Bahrick,1996b),wskazującnajczęściejobserwa-
cjeianalizyprowadzonewkontekścieżyciacodziennegojakodobrypunkt
wyjściadokontrolowanychbadańeksperymentalnych(Cohen,1996;Klatzky,
1991;Roediger,1991;Wohl,2002).Oczywiściedlajednychpodstawowym
argumentemzatakąkolejnościąjestto,żebadaniawkontekścieżyciacodzien-
negoniedająpewnychodpowiedzicodoistotnychdlaanalizowanychzjawisk
czynników(Roediger,1991).Dlainnychnatomiastrozpoczynanieodkontekstu
codziennegogwarantuje,żebadaczenieskupiąsięnakontrolizmiennychzbyt
wcześnie–jeszczeprzedpoznaniemzjawiskaizrozumieniem,copowinno
podlegaćkontroli(Wohl,2002).Innąproponowanąstrategiąjestwłączanie
badańwkontekścieżyciacodziennegonakońcuprocesubadawczego,jako
użytecznychsposobówtestowaniaewentualnychograniczeńlubpraktycznych
implikacjiteoriiiopartychnabadaniachlaboratoryjnychregułpamięciipozna-
nia(Cohen,1996;Woll,2002).Przykładempokojowegowspółistnieniaobu
strategiibadaniapamięcisąlaboratoryjneibehawioralnetestypamięci(teostat-
niekładąnacisknatrafnośćekologicznąbadania),którewkontekścieklinicz-
nymuzupełniająsięwspełnianiufunkcjidiagnostycznych,opisowychiprogno-
stycznych(por.Niedźwieńska,1999).
Samarównieżniewidzęsprzecznościmiędzybadaniamilaboratoryjnymi
iprowadzonymiwkontekścieżyciacodziennegoanitymbardziejkonieczności
wyborumiędzynimi.Czasamiprzedstawionyspórprzypominałspórowyż-
szośćjednychmetodbadaniapsychologicznegonaddrugimi(eksperymentu
laboratoryjnego,eksperymentunaturalnego,studiumprzypadkuczyobserwacji
wwarunkachnaturalnych),aprzecieżniktniepodważadzisiajzasadnościsto-
sowaniaktórejkolwiekznich–wybórmetodyjestpochodnącelówbadacza,
zaawansowaniabadańnaddanąproblematykączyograniczeńpraktycznychlub
etycznych.Wpracybędęprzytaczaławynikiróżnychbadań,zarównotych,
wktórychpodstawowymwalorembyłwysokipoziomkontrolizmiennych,jak
