Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
15
SprzymierzoneAustro-Węgrypowołałymężczyznpodbroń,wzwiązkuzczym
przestalibyćonidostępnidlaniemieckiegowerbunku.Potymjakwkwietniu
1915rokuWłochyprzystąpiłydowojnypostronieEntenty,takżetenkrajprze-
stałwchodzićwgręjakoźródłosiłyroboczej.
Jużpóźnymlatem1914rokukierownictwoRzeszy*wydałozakazpowrotu
doojczyznyprzebywającymnaterenieCesarstwapracownikomzRosji,którzy
terazstalisięobywatelamiwrogiegopaństwa.RepresjetezatrzymaływNiem-
czechizobowiązałydopracydo300tysięcyosób.Pokrycieustawicznierosną-
cegozapotrzebowanianasiłęrobocząniebyłojednakwtensposóbmożliwe.
Pewnymwyjściemztegoproblemuwydawałysięzasobyludzkieobszarów
zajętychprzezNiemcypowybuchuwojny.Niemieckiewładzeokupacyjne
podejmowaływięcnaopanowanychterenachwBelgii,północnejFrancji,
wKrólestwiePolskimikrajachbałtyckichróżnorakieśrodkiwcelupozyska-
niapracowników.Siłaroboczapotrzebnabyłapilnienietylkowgospodarce
wojennejwNiemczech,aleinasamychterenachokupowanych.Niemiecka
administracjaokupacyjnaplanowałanazajętychobszarachlicznepracewza-
kresiebudowykoleiidróg,jakrównieżwrolnictwieileśnictwie.Służyćmiały
onezapewnieniułącznościmiędzyfrontemawłasnymkrajemorazzaopatrze-
niuwojskiNiemiecwżywnośćidrewno.
WBelgiiiwKrólestwiePolskim,gdziepanowałodużebezrobocie,cywilne
władzeokupacyjneispecjalneinstytucjewerbunkowepróbowałypoczątkowo
pozyskiwaćpracownikówzapomocądobrowolnejrekrutacji.Mimowyraźnej
biedy,którącierpiałaludność,nieudałosięjednakpozyskaćliczbychętnych
wystarczającejdopokryciaznacznegozapotrzebowania.Wciąguwojnyzapo-
trzebowanietododatkowojeszczesięnasiliło.Dotychczasowyzestawśrodków
opartychobodźcelubpresjęekonomicznąizgodnychzprawemmiędzynaro-
dowymzostałwyczerpany.
WpółnocnejFrancjiikrajachbałtyckichtamtejszaniemieckaadministra-
cjawojskowawpolitycesterowaniasiłąrobocząodsamegopoczątkuobrałainny
kurs.DobrowolnywerbunekdopracywNiemczechodgrywałtutajwzględem
robótwykonywanychnamiejscujedynierolępodrzędną.Woparciuobudzącą
wątpliwościwykładnięprawamiędzynarodowegowładze,którymiwkrajach
bałtyckichkierowaligenerałowiePaulvonHindenburgiErichLudendorff,od
samegopoczątkuprzymusowozatrudniałyludnośćdopraclokalnych.
WprzekonaniuHindenburgaiLudendorffawojnęwygraćmożnabyłotyl-
kodziękizmobilizowaniunarzeczjejprowadzeniawszystkichsiłgospodarki
*KierownictwoRzeszy(niem.Reichsleitung)iokreślenietoodnosisiędodefactorządu
Rzeszy,któryjednak,zewzględunastrukturępolitycznąCesarstwa,niebyłDrządem”nazywany
–przyp.tłum.
