Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
37
Postawićnależypytaniaoinstytucjeiosoby,którenakazywałypracęprzy-
musową,oichmotywyiwpływ,jakrównieżopodjęteprzezniedziałania.War-
taszczególnejuwagijestwprzypadkuIwojnyświatowejokoliczność,żewła-
dzeniemieckiejesienią1916rokuwprowadziłypracęprzymusową,poczym
naróżnychterenachokupowanychwróżnychmomentachjąwstrzymywały,
mimożeuwarunkowaniaekonomicznenieuległyzmianie.Działaniaaktorów
osadzonebyływkontekściegospodarczym,społecznym,politycznym,militar-
nymikulturowym,cowymaganaświetlenia.Postawyidziałaniaosób,których
pracaprzymusowadotyczyła–awięcpracownikówprzymusowychnazajętych
terenach–uwzględnićnależyotyle,oileoddziaływałyonenapolitykęwobec
nichprowadzoną.
Szczególnieinteresującajestanalizapolitykisterowaniasiłąrobocząna
terenachokupowanych,ponieważpanowałytamnadzwyczajneuwarunkowa-
nia.JakpodkreślaMarkSpoerer,warunkipracywzasadniczysposóbkształ-
towanebyłyprzezsytuacjęokupacyjną,coodzwierciedlenieswojeznajdowało
wmniejszymuwzględnianiuprzezniemieckiewładzedobrapracowników
iwgorszychwarunkachżycia.Spoererodpowiedzialnośćzatoprzypisuje
wpierwszejkolejnościsłabszejkontrolizestronyinstytucjipublicznych
iorganizacjispołecznych97.OkupowaneterytoriaImperiumRosyjskiegosta-
nowiływczasieIwojnyświatowejgłównyrejonpozyskiwaniazagranicznych
pracownikówdlaniemieckiejgospodarkiwojennej.Jednocześnienasamych
zajętychobszarachzatrudnianabyłaznacznaliczbapracowników.Bezznajo-
mościprocesówzachodzącychnatychterenachniemożliwejestzrozumienie
niemieckiejpolitykisterowaniasiłąrobocząwlatach1914–1918.Pozyskiwanie
pracownikówiichzatrudnianienatychobszarachpozostajejednakdotąd,jak
podkreślono,niemalwogóleniezbadane.Kwestietewinnysięzatemznaleźć
wcentrumniniejszychrozważań.
Analizaprzeprowadzonazostaławoparciuoporównaniedwóchokupo-
wanychterytoriówImperiumRosyjskiego–KrólestwaPolskiegoikrajów
bałtyckich.Wroku1914państwopolskienieistniało.Polskiobszarjęzykowy
podzielonybyłmiędzytrzypaństwaiRzeszęNiemiecką,Austro-WęgryiRosję.
PółnocnapołowaKongresówkizajętazostałaprzezarmięniemieckąw1915ro-
kuijakoGeneralneGubernatorstwoWarszawskie(GGW)znalazłasiępodnie-
mieckąokupacją.Takżeczęścikrajówbałtyckich,tj.Litwaipołudniowaczęść
Łotwy,orazpółnocno-wschodnifragmentKongresówki,jakrównieżniektóre
terytoriabiałoruskieokupowanebyłyod1915rokuprzedoddziałyniemieckie.
TerenytepołączonezostaływobszaradministracyjnyDOberOst”(jakoskrótod
DOberbefehlshaberdergesamtenDeutschenStreitkräfteimOsten”,Naczelny
97M.Spoerer,ZwangsarbeitsregimesimVergleich.
