Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
39
ipółnocnejFrancjibardzopodobna–naWschodzietakżeuwarunkowania
wstępnepolitykisterowaniasiłąrobocząznaczniesięmiędzysobąróżniłyi
wGGWistniałjużrozwiniętyprzemysł,podczasgdyOberOstmiałcharakter
niemalwyłącznierolniczy.WGGWgęstośćzaludnieniabyłapozatymdale-
cewyższaiistniałatrwającadziesięcioleciatradycjamigracjizarobkowejdo
Niemiec.OberOstbyłnatomiastdlaNiemcówterenemwznacznymstopniu
nieznanym.Pracownicyztegorejonudotegoczasunieodgrywaliwniemiec-
kiejgospodarceniemalżadnejroli.TeróżniceczyniąporównanieGGWiOber
Ostjeszczebardziejinteresującym,możnabowiemdziękiniemuustalić,jaki
wpływnarozwójpolitykisterowaniasiłąrobocząobokformyadministracji
miałygospodarczeispołeczneuwarunkowaniawstępne.
Przyocenieiporządkowaniuwynikówbadańdokonanorównież–tam,
gdziebyłotowskazane–porównaniazzajętymiterenaminafronciezachod-
nim,wszczególnościzGeneralnymGubernatorstwemBelgii.Oboksamych
terenówokupowanychuwzględnionotakżewzajemneoddziaływaniazpolity-
kąsterowaniasiłąrobocząwRzeszy,któredotejporyprawiewogóleniebyły
branepoduwagę.Piśmiennictwoprezentujepowszechnieobraz,wedlektórego
politykataformułowanabyławBerlinielubwWielkiejKwaterzeGłównej
(GroßesHauptquartier)*,anastępnierealizowananaokupowanychterenach100.
Wprzeciwieństwiedotegodotychczasobowiązującegopoglądubadawczego
pracaniniejszawykazuje,żepolityczneiekonomiczneprocesydecyzyjnenie
przebiegałyjednokierunkowo.Dużainstytucjonalnasamodzielnośćadmini-
stracjiokupacyjnychprowadziładosytuacji,żewieleważnychdecyzjizapadało
raczejnazajętychterenach–iczęściowonawetoddziaływałonaRzeszę.
Analizępolitykisterowaniasiłąrobocząnaterenachokupowanychna
wschodzieprzeprowadzonochronologiczniewoparciuojejistotnefazy.
Wpiśmiennictwieniemieckapolitykawobecpracownikówzagranicznych
wNiemczechlubwobecmiejscowejludnościterenówzajętychwczasieIwoj-
nyświatowejdzielonajestzwyklenatrzystadia101.Wedługtegopodziałudwa
pierwszelatawojnycharakteryzująsiętym,żepracownicyzwrogichpaństw
zatrzymanizostalinaswoichstanowiskach.Jednocześnienazajętychterenach
100Zob.np.L.Elsner,AusländerbeschäftigungundZwangsarbeitspolitikinDeutschlandwährend
desErstenWeltkriegs,[wi]Auswanderer–Wanderarbeiter–Gastarbeiter.Bevölkerung,Arbeitsmarkt
undWanderunginDeutschlandseitMittedes19.Jahrhunderts,red.K.J.Bade,t.2,Ostfildern1984,
s.527–557.
101Dopodziałutegostosująsięwszystkiepracepoświęconepolitycewobecpracowników
zagranicznychwczasieIwojnyświatowejiF
.Zunkel,DieausländischenArbeiter…;L.Elsner,
AusländerbeschäftigungundZwangsarbeitspolitikinDeutschland…;U.Herbert,Geschichteder
AusländerpolitikinDeutschland…;J.Oltmer,ZwangsmigrationundZwangsarbeit.
*WobiegunaukowymfunkcjonujerównieżnazwaiKwateraGłówna–przyp.konsult.
nauk.
