Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
PracaprzymusowawczasieIwojnyświatowej
DowódcapołączonychNiemieckichSiłZbrojnychnaWschodzie).GGW
iOberOststanowiłyobanajważniejszeniemieckieobszaryokupacyjnena
fronciewschodnimwczasieIwojnyświatowej;podciągłąokupacjąniemiecką
znajdowałysięod1915do1918roku.Wprzeciwieństwiedonichterenypoło-
żonebardziejnapółnociwschód,takiejaknp.północnapołowaŁotwy,Esto-
niaalboUkrainaopanowanezostałydopierojesienią1917iwiosną1918ro-
ku,wzwiązkuzczympodniemieckąokupacjąznajdowałysięrelatywniekrót-
ko.PozatymstanźródełdotyczącychGGWiOberOst–choćnaogółtakże
naniskimpoziomie–jestlepszyniżdlainnychterytoriów(jaknp.obszary
tyłówoperacyjnychnapołudnieodOberOst),dlaktórychprzekazówbrakjest
niemalzupełnie98.Wieleprzemawiawięczatym,bynasząanalizęograniczyć
doGGWiOberOst.
Porównanieobuterytoriówjestwskazane,ponieważchodziodwawzor-
coweprzypadki,napodstawiektórychzbadaćmożnazłożonośćniemieckiej
politykisterowaniasiłąrobocząwczasieIwojnyświatowejorazróżnezasto-
sowanieprzymusu.Decydującaróżnicapomiędzyobomaobszaramipolegała
naformieadministracjiokupacyjnejipodczasgdyGGWadministrowanebyło
przezwładzecywilne,wOberOstistniałaadministracjaowyłączniewojsko-
wymcharakterze.
Wprzypadkufrontuzachodniegouznanejużzostało,żetakaróżnicamiała
ogromnywpływnapolitykęsterowaniasiłąroboczą.Wprawdzieporuszenie
wywołałaprzedewszystkimdeportacja60tysięcypracownikówzGeneralnego
GubernatorstwaBelgii,któreznajdowałosiępodadministracjącywilną,ale
zperspektywycałegookresuokupacjiadministracjawojskowawpółnocnej
Francjiwzdecydowaniewiększymstopniustawiałajednaknaprzymusjako
środekpolitykisterowaniasiłąroboczą.Werbunekipracaprzymusowastoso-
wanebyłytutajowieledłużejidotknęłyzdecydowaniewiększączęśćludno-
ści99.CelemprzeprowadzonegowniniejszejpracyporównaniaGGWiOberOst
jestukazanie,czytakżenafronciewschodnimodmienneformyadministracji
okupacyjnejprowadziłydozróżnicowaniastopnia,wjakimprzymuscharakte-
ryzowałpolitykęsterowaniasiłąroboczą.
WprzeciwieństwiedoZachodu–gdziestrukturagospodarczaidemogra-
ficznabyłanaokupowanychobszarachGeneralnegoGubernatorstwaBelgii
98DlaadministrowanychwspólnieprzezNiemcyiAustro-WęgryobszarówtyłowychArmii
DBug”iGrupyWoyrschadostępnesąpotrzyraportyadministracyjneorazkilkazbiorówroz-
kazów.Politykasterowaniasiłąrobocząnatychterenachpozostajezatemwznacznymstopniu
białąplamą.Zob.GeheimesStaatsarchivPreuńischerKulturbesitz(GStA),Rep.84A,nr6211,
6213;tamże,Rep.89,nr32466;Bundesarchiv-MilitärarchivFreiburg(BA-MA),PH5.
99Zob.J.Thiel,»MenschenbassinBelgien«,s.34,123–136,156–162,329–336;I.V
.Hull,
AbsoluteDestruction...,s.248–257;G.Gromaire,L’occupationallemandeenFrance(1914–1918),
Paris1925.
