Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.Cechycharakterystyczneprawamiędzynarodowego
27
Współcześniejesteśmyświadkamipewnychprzeobrażeńwzakresiestosowaniaprzy-
musuwprawiemiędzynarodowym.Zjednejstronywojna-uznawananiegdyśzajeden
zdopuszczalnychśrodkówprzymusu-zostałapotępionajakośrodekrealizowania
politykinarodowej,azdrugiejstronypodejmowanesąpróbyutworzeniamiędzyna-
rodowegoaparatuprzymusu.
DoczasupowołaniadożyciaLigiNarodówniebyłożadnejzorganizowanejformy
przymusu.Przymusbyłwykonywanyprzezposzczególnepaństwa,występująceniekiedy
zbrojnieodotrzymaniezobowiązańmiędzynarodowych.LigaNarodówbyłapierwszą
próbą(nieudanązresztą)zbudowaniamiędzynarodowegoaparatuprzymusu.
Obecnieinstytucjąmiędzynarodowądysponującąprawemstosowaniaprzymusu(sank-
cji)jestOrganizacjaNarodówZjednoczonych.SystemNarodówZjednoczonych,nie
wykluczającjeszczeindywidualnegolubzbiorowegoużyciasiłydoodparciazbrojnego
ataku,przewiduje,żeONZ,napodstawiedecyzjijednegozeswoichgłównychorganów
-RadyBezpieczeństwa-możezastosowaćśrodkiprzymusu(sankcje)wobecpaństwa,
któredopuściłosięzagrożeniapokoju,naruszeniagolubaktówagresji.
Należyjednakdodać,żeONZmożestosowaćsankcjetylkowobroniepokojulubcelem
jegoprzywrócenia.AbstrahujączatemodsprawnościdziałaniasystemuONZ,widzimy,
żeorganizacjataniedysponujeprawemstosowaniaprzymusuwkażdymprzypadku
naruszeniaprawamiędzynarodowego.
WedługS.E.Nahlika9możnawyróżnićtrzyrodzajesankcjitypowychdlaprawamię-
dzynarodowego:
1.Sankcjenaturypsychologicznej-stwierdzenienaruszeniaprawainapiętnowa-
nienaruszającegoprawoprzezświatowąopiniępublicznąpoprzezformalnąre-
zolucjęluborzeczenieorganumiędzynarodowego(np.rezolucjaZgromadzenia
OgólnegoONZ).
2.Sankcjenaturyodwetowej-stosowaneindywidualnieprzezpaństwopokrzyw-
dzonelubzbiorowoprzyudzialeinnychpaństw.Środkamiodwetowymimogą
byćnp.tzw.retorsjelubrepresalia.
3.Sankcjezorganizowane-stosowanenieprzezsamegopokrzywdzonego,lecz
przezwłaściwyorganmiędzynarodowy.Sankcjetemogąmiećcharakterorga-
nizacyjny(np.wykluczeniezorganizacjimiędzynarodowej),gospodarczy,poli-
tyczny,anawetwojskowy.PrzykłademmogąbyćsankcjeuchwalaneprzezRadę
BezpieczeństwaONZwstosunkudopaństw,którenaruszyłyKartęorganizacji10.
Wczasach,kiedyniebyłaznanawogóleinstytucjazorganizowanegoprzymusumię-
dzynarodowego,niektórzyautorzyodmawialiprawumiędzynarodowemucharakteru
9S.E.Nahlik,Wstępdonaukiprawamiędzynarodowego,Warszawa1967,s.34in.
10
M.Menkes,Stosowaniesankcjigospodarczych-analizaprawnomiędzynarodowa,Toruń2011.
22
23
24
25
