Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.Prawomiędzynarodowewokresiekapitalizmu
49
W1822r.BrazyliauwalniasięodzależnościodPortugalii.Groźbainterwencjipaństw
europejskichspowodowaławygłoszenieprzezprezydentaUSAJ.Monroegoorędzia
(1823)uznającegointerwencjępaństweuropejskichwsprawykontynentuamerykań-
skiegozaniedopuszczalną.
PowstanieniepodległychpaństwwAmerycePołudniowejiAmeryceŚrodkowejspo-
wodowałopoważnerozszerzenieterytorialnegozakresustosowaniaprawamiędzy-
narodowego.Prawoto,którewXVIIIw.byłonazywanenprawemeuropejskim”
,staje
sięwówczasnprawemcywilizowanychnarodów”iobejmujekontynentamerykański.
WokresietymrównieżwEuropiepowstałynowepaństwanarodowe,m.in.Grecja
iBelgia.WoparciuozasadęnarodowościdoszłodozjednoczeniaWłochiproklamo-
waniaKrólestwaWłoch(1861).OstatecznezjednoczenienastąpiłopozajęciuRzymu
ilikwidacjiPaństwaKościelnego(1870).
PopokonaniuAustriiwbitwiepodSadową(1866)ipozwycięskiejwojniezFrancją
PrusyutworzyłyCesarstwoNiemieckie(1871)zkrólemPrusjakocesarzem.
Okrestencharakteryzowałsiębujnymrozwojemprawamiędzynarodowego,azwłasz-
czaumownegoprawamiędzynarodowego.Szybkorosłaliczbazawieranychumów
inastępowałozróżnicowanieichtreści.Obokumówocharakterzepolitycznym,takich
jak:sojusze,porozumieniaczytraktatypokoju-wzwiązkuzrozwojemstosunków
gospodarczych,komunikacyjnychiwzrostemmiędzynarodowegoobrotuosobowego
zawieranowieleinnychumów.Dotyczyłyonezagadnieńhandlowychiwalutowych,
konsularnych,karnych(traktatyekstradycyjne),morskich,komunikacyjnych(koleje,
poczta,telegraf),ochronyprawautorskichipatentów.
Wokresiekapitalizmuwolnokonkurencyjnego,którycharakteryzowałsięstosunkowo
dużymliberalizmemwhandlumiędzynarodowym,wykształciłsięklasycznytraktat
handlowy,opartynaklauzulinajwiększegouprzywilejowania,którazapewniała
niedyskryminacyjnetraktowaniekontrahenta.
Dążenienajsilniejszychpaństwkapitalistycznychdopodporządkowaniasobiepaństw
słabszych,zdobycianowychrynkówzbytuizapewnieniasobiestrefwpływówprzeja-
wiałosięnajwyraźniejwformietzw.umównierównoprawnych,narzucanychprzez
państwaeuropejskiepaństwomBliskiegoiDalekiegoWschodu.Byłytoprzedewszyst-
kimtzw.umowykapitulacyjne,dającepaństwomeuropejskimjednostronneprzywileje
wdziedziniehandluiosiedlaniasię.Europejczycybyliwyłączenispodjurysdykcjisądów
miejscowych,zwolnieniodwieluopłatipodatków,aniekiedyposiadalicałeekstery-
torialnedzielnice.Naruszałotowpoważnymstopniusuwerennośćtakichpaństw,jak:
Turcja,Persja(Iran),Chiny,Syjam(Tajlandia).
76
77
