Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Uwagiwstępne
dotyczyBiałorusinówiUkraińców55.ŁukiaHumećkaoponujewięc
przeciwkookreślaniuDetnicznego”charakteruzachodnioruskichza-
bytkówXV–XVIwieku:przedstawionychwnichcechniemożna
jednoznaczniezaliczyćanidobiałoruskich,anidoukraińskich.Zcza-
semjednakdotekstówzachodnioruskichzaczęłyprzenikać,najpierw
nieznaczne,zatemcorazbardziejcharakterystyczneróżnicedialektal-
ne56,jużwXVwiekubowiemistniałydwaodrębnesystemyjęzykowe
–białoruskiiukraiński.Tenostatnizkolei,wedługWiktoraMojsi-
jenki,dzieliłsięna:poleskiipołudniowoukraiński57.Napodstawie
zaznaczonychcechfonetycznychimorfologicznych,odzwierciedlo-
nychwzabytkachXVIIiXVIII-wiecznych,możnawmiaręjedno-
znacznieokreślićprzynależnośćjęzykowąutworu58.Dlazabytków
językaukraińskiegowyznacznikamimogąbyćpróbyodzwierciedle-
niaikawizmu,ukawizmu,mieszaniai-bj.Dlazabytkówbiałoruskich
markeramimogąbyćzapisytwardego[c]i[r],mieszaniaý–e,aka-
nia,ciekaniaczydziekania59.
55I.Oгicнко,Укра.нськал.тературнамова...,op.cit.,s.89–90;П.Плющ,Hариси
з.стор..укра.нсько.л.тературно.мови,Кijów1958,s.130;П.Плющ,Iстор.я...,
op.cit.,s.140;У
.Ан.чэнка,Беларуска-ўкра.нск.я...,op.cit.,s.17.
56A.Гумецька,Hариссловотворчо.системиукра.нсько.актово.мовиXIV-XVст.,
Kijów1958,s.332–336.Wśródzabytkówzachodnioruskichautorkawymienia
m.in.:StatutyWiślickieczyStatutyLitewskie1529,1566,1588;A.Гумецкая,
Вопросыукраинско-белорусскихязыковыхсвязейдревнегопериода,„Вопросыязыкозна-
ния”,2/1965,s.39–46.Por.też:E.Карский,Трудыпобелорусскомуидругимславянс-
кимязыкам,Moskwa1962,s.258;A.Шакун,Г.сторыябеларускайл.таратурнай
мовы,Mińsk1966,s.42.
57В.Мойс.cнко,Фонетичнaсистема...,op.cit.,s.65.
58WyraźniewidocznejesttowdwóchkolejnychwydaniachLeksykonuP
.Be-
ryndy:wydaniepierwsze–kijowskie–nosiznamionajęzykaukraińskiego,II–ku-
teinskie–wedługUładzimiraAniczenkiodzwierciedlacechyjęzykabiałoruskiego.
Szerzej:У
.Ан.чэнка,Беларуска-ўкра.нск.я...,op.cit.,s.119.
59Oilejednakcechytypowedlajęzykaukraińskiegoznajdująodzwierciedlenie
wzabytkach,tobiałoruskieakanie,ciekanieidziekaniewzabytkachniemalnie
występuje.Stądteż–jakzauważaWiktorMojsijenko,paradoksalnie,zazabytki
starobiałoruskiebiałoruscyuczeniprzyjęliprzyjmowaćteutwory,wktórychbrak
jestcechukraińskich.Por.:В.Мойс.cнко,Фонетичнaсистема...,op.cit.,s.348.
TakiekryteriaidentyfikacjizabytkówstarobiałoruskichrzeczywiścieproponujeJe-
fimKarski,jednakzzaznaczeniem,żedotyczytotylkodziełstworzonychnazie-
miachukraińskich.Por.:EфимийКарский,Белорусы,t.3,Очеркисловесностибело-
русскогоплемени.Стараязападнорусскаялитература,Piotrogród1921,s.16.Podczas
analizyzabytkównależyponadtopamiętaćogwarachbiałoruskichiukraińskich,
wktórychnierzadkoprzenikająsięcechyobydwujęzyków(np.obecnośćtwardego
[r]wukraińskichgwarachPolesia).
