Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Uwagiwstępne
Niejednokrotniecisamiautorzywydawaliswojeksiążkirazna
ziemiachukraińskich,innymrazem–białoruskich.Ichutworykrą-
żyłyibyłyczytanenacałymjęzykowymobszarzebiałorusko-ukra-
ińskim.
Wkontekścieopisanegowyżejwielowiekowegowspólnegoroz-
wojuliteraturybiałoruskiejiukraińskiej,wskazanekryteria(narodo-
wościautoraorazmiejscapowstaniairozpowszechnieniautworu)
mogąmiećconajwyżejznaczeniepomocnicze,ajedynymwymier-
nymwskaźnikiemprzewagitychczyinnychcechDetnicznych”jest
statystykaichwystępowania.
Dopierodogłębnaanalizajęzykautworówprzypomocymetod
statystycznychpozwalawmiarodajnysposóbustalićsubstratetniczny
prostejruskiejmowy.
Wrozwiązaniuproblemurozgraniczeniazabytkówbiałoru-
skichodukraińskichproponujęposłużyćsięwyznacznikamipro-
ponowanymiprzezbadaczyobunarodowości,apoichpołączeniu
wypracowaćnowąlistęDmarkerów”językowych,któramożeoka-
zaćsiępomocnaprzyidentyfikacjisubstratuutworów.Oczywiście,
cechytebyły(isąnadal)przedmiotempogłębionejdyskusjina-
ukowej.
Należyprzytymuwzględniaćfakt,żeniektóreutworypowstałe
wbiałoruskiej(bądź–wukraińskiej)częścizachodnioruskiegoob-
szarujęzykowegobyłyadaptowanedlawłasnychpotrzebprzezRusi-
nówreprezentującychinnecentrumjęzykowo-kulturowe.Wyraźnie
widocznejesttowdwóchkolejnychwydaniachLeksykonuP.Beryn-
dy:wydaniepierwsze–kijowskie(1627)nosiznamionajęzykaukra-
ińskiego,drugie–(KutejnokołoOrszy1653)odzwierciedlaraczej
cechyjęzykabiałoruskiego.Wtymkonkretnymprzypadku,przykla-
syfikacjizabytkujakobiałoruskiego/ukraińskiego,należysięwięc
wspomócdodatkowodanymihistoryczno-bibliograficznymi.Spór
winienrozstrzygaćpierwowzór(ustalonynapodstawiedatywyda-
nia).BiałoruskawersjaLeksykonuBeryndytotłumaczenie/przeróbka,
dokonanaprzezmiejscowychdrukarzy.Faktycznie,drukarzebędący
takżeświadomymiredaktoramiwydań,usuwaliztekstówcechynie
swojegojęzyka.
AbyustalićprzynależnośćDetniczną”badanegozabytkunależy
koncentrowaćsięnazidentyfikowaniucechznamiennychdlajednego
tylkojęzyka.Powyższespostrzeżeniezawartejestm.in.wpracach
białoruskiegobadaczaproblemukontaktówbiałorusko-ukraińskich
UładzimiraAniczenki.Napodstawiewcześniejszejdyskusjiproble-
mu,wskazujeonszeregcechwyróżniającychpiśmiennictwostarobia-
