Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Naukaniemożesobiejednakpozwolićnabezkrytycznąakceptację
wszelkichspołecznychtendencji,awłaśnietakiwymiar,wopiniiczęści
pedagogówspecjalnych,miałarywalizacjaterminówtakdlanas
istotnych,czyli„niepełnosprawnościintelektualnej”i„upośledzenia
umysłowego”.Kwestiąnajbardziejkontrowersyjnąjestwieloletnia
iwciążtrwającaobecnośćokreślenia„upośledzenieumysłowe”–wtym
jakosynonimu„niedorozwojuumysłowego”–wterminologiinaukowej
iprawno-administracyjnej2.JanPańczyk[2004,s.18],przeciwny
nieuprawnionemu,jegozdaniem,masowemustosowaniuwnajnowszych
pracachnaukowych,traktującychouczniachzupośledzeniem
umysłowym,określenia„niepełnosprawnośćintelektualna”,twierdził
wprost,że„mamydoczynieniazniespotykanądotychczaskategorią
uczniówniepełnosprawnychintelektualnie”.Autortenpodkreślałbrak
wliteraturzeprzedmiotudefinicjinowegoterminu,którystosowanyjest
wobectegobardziejzewzględunamodęjęzykowąniżrzeczywiste
walorysemantyczne.Wszystkieobowiązującedefinicjeiklasyfikacje
dotyczyływistocieupośledzeniaumysłowego(niedorozwoju
umysłowego),anieniepełnosprawnościintelektualnej,coistotnieobniża
wartośćnaukowąpracstosującychwtytulenoweokreślenie,awtreści
odnoszącychsiędostarego.
Jeżelitenostatnitermin–pisałoniepełnosprawnościintelektualnejJ.Pańczyk[2004,
s.19]–mniejstygmatyzujeczyjest„łagodniejszymwyrokiem”wodbiorze
społecznym,toopracujmydefinicjęicharakterystykęosóbzakwalifikowanych
doposzczególnychstopnitejkategorii„dysfunkcjonalnościczłowieka”.
„Niepełnosprawnośćintelektualna”pojawiłasięostateczniejakotermin
zastępujący„upośledzenieumysłowe”(„niedorozwójumysłowy”)
[Schalockiin.2010],lecztrudnosiębyłospodziewać,żewyeliminuje
towszystkiewątpliwościisporywtymzakresie,tymbardziej
żeodstronyformalnejzmianawdefiniowaniupolegałajedynie,jakjuż
wspomniałem,nawymianieterminu
mentalretardation
na
intellectual
disability
.Wprzypadkuniniejszejrozprawy,poświęconejwizerunkowi
osóbzniepełnosprawnościąintelektualnąwliteraturzepięknej,problem
poleganacałkowitymbrakuterminu„niepełnosprawnośćintelektualna”
womawianychutworach.Powszechniestosowanymiokreśleniami
sąnatomiast„upośledzenie”,„idiotyzm”,„niedorozwój”,„opóźnienie”
czy„ociężałość”,cowymusza,rzeczjasna,ichobecnośćrównież
wtekścieniniejszym.Wybórktóregośzokreśleńświadczyćbędzie
zatem,żezostałoonowykorzystanewtakiejformiejęzykowej
wmaterialeźródłowym(naukowym,literackimbądźpublicystycznym),
naktórywdanymmomenciesiępowołuję.Tosamozałożeniedotyczy
takżesamej„niepełnosprawnościintelektualnej”jakoterminuobecnego
wlicznychpracachnaukowychipublicystycznychpowstałych
wostatnichkilkunastulatach.Zkolei„upośledzenieumysłowe”jest
częstoutożsamianewutworachliterackichzjeszczestarszymi
określeniami,czyli„idiotyzmem”,„imbecylizmem”i„debilizmem”.
Sytuacjatawymagaodwołaniasiędokontekstuhistorycznego,który
